Trường Trung Học Công Lập Tân Châu

DÌ, DƯỢNG TƯ VÀ CÁC ANH CHỊ HỌ CỦA TÔI

Tôi muốn viết về thuở ấy. Cái thuở mà chúng tôi còn chơi búng lổ bằng hột ô môi, bằng cọng thun vòng, chơi tán u, chơi nhảy dây bằng dây chuối, chơi trốn tìm năm...mười...mười lăm...hai chục….một trăm (hoặc có đứa lười không đếm đàng hoàng mà chỉ "chụa...chụa... chuạ…chụa...chụa........"chăm"). Cái thuở mà khi ở nhà làm bánh ăn chơi (bánh xèo, bánh da lợn,…), được má sai đi cho dì, chú,… tôi vừa đi vừa lầm rầm nhắc lại (sợ quên) lời má dặn khi đến nhà dì, chú,...(lỡ vấp té một cái là...quên!). Cái thuở mà còn nôn nao, trông cho mau tết đến (chứ không phải rầu rĩ như bây giờ vì….hi hi….sợ tuổi càng cao sẽ thành…."người cao tuổi”) vì đến tết sẽ có tiền lì xì, sẽ được má may cho mỗi đứa ít nhất ba bộ đồ mới, là vải loại tốt (như “teteron”) hoặc “batit” hoặc xấu nhất là vải “xe lửa” cũng được, miễn sao là có bông hoa sặc sỡ để diện vào chiều ba mươi, mồng một,…kèm theo là xức tóc bằng dầu dừa (có khi xức lộn dầu ăn!), rồi đánh bài cào, có khi bị mấy anh lớn hơn làm cái chơi ăn gian cào vùa của mấy đứa nhỏ hết. Cái thuở mà mấy chị em cùng mấy đứa trong xóm rủ nhau lội bộ gần hai cây số đi ra Miễu Hội để xem hát bội, mỗi lần nghe một hồi trống là náo nức, nôn nao đến mức...không đi mà chạy lúp xúp cho mau tới nơi.

Những điều tôi sẽ kể không liên quan gì đến cái chung nhưng tôi vẫn muốn chia sẻ ở đây, với những người là độc giả của trang web này.

Thuở ấy, vào những ngày nghỉ hoặc lúc tết, hè, hay lúc Má sai đi chợ Tân An bổ hàng tạp hóa, chúng tôi thường ra nhà Dì Tư chơi (Má tôi thứ năm và có hai người chị là Dì Ba ở gần nhà và Dì Tư ở cồn Thầy Cai). Đường ra nhà dì tôi khoảng trên hai cây số, phải qua hai con đò, một đò qua chợ Tân an (chợ Lê Hồng Tươi), một đò gần mộ Sư Ông (đường lên xã Vĩnh Hòa) để qua cồn Thầy Cai. Khá xa như thế, nhưng chúng tôi thường đi bộ dù nhà có hai, ba chiếc xe đạp, có lẽ chúng tôi còn bé, nên việc dắt xe qua đò khó khăn hơn là đi bộ. Đất đai ở đây rất màu mỡ do năm nào cũng ngập nước, được phù sa bồi đắp. Dân ở đây chủ yếu sống bằng nghề làm rẫy và trồng dâu nuôi tằm. Tiền kiếm được rất dễ dàng do đất tốt, trồng gì cũng trúng, cuộc sống rất sung túc, vả lại trường học xa, cách sông cách đò nên ít ai nghĩ đến việc cho con cái đi học, vì vậy anh chị con dì tôi có người không biết chữ, có người chỉ biết đọc, biết viết. Khi thấy chúng tôi tới, cả nhà rất mừng rỡ, mấy anh chị tôi con dì kẻ chạy lo bắt gà làm thịt, người lo ngâm gạo để làm bánh (có bông điên điển thì làm bánh xèo, bánh khọt, hoặc không có thì làm bánh lọt, bánh ướt, bánh tằm, bắp hầm, bắp chà,….), bọn nhóc cỡ tôi thì ra rẫy bắt cào cào, đào dế cơm đem về nướng hoặc chiên dòn, dỡ khoai lang để “lùi” vào tro nóng, bẻ bắp non và lải hột ra để rang. Dượng tôi thì đem máy hát dĩa lên dây thiều (hồi đó gọi là dĩa chứ không phải đĩa như bây giờ) và một rương đầy ắp dĩa hát ra để chúng tôi lựa chọn. Về tuồng thì có Hoa Mộc Lan tùng chinh, Tuyệt tình ca, Thuyền ra cửa biển, Cung đàn trên sông lạnh, Tình chú Thoòn, Lương Sơn Bá-Chúc Anh Đài, Phạm Công-Cúc Hoa…..; ca cổ thì có Đêm mộng hồ tây, Cô hàng chè tươi, Nấu bánh đêm xuân, Võ Đông Sơ- Bạch Thu Hà, Nếu anh là lính chiến, Tình anh bán chiếu, Lương Sơn Bá-Chúc Anh Đài….ôi không sao nhớ hết...

Có nhiều lần, bọn tôi vui chơi thỏa thich, đến xế chiều mới xin phép dì dượng về, thì được cả nhà “cầm” lại: "Ăn cơm chiều rồi hãy về cho mát". Chúng tôi nghe lời, nhưng ăn cơm chiều xong thì dì dượng và các anh chị lại nói: "Trời sẫm tối rồi, mơi về sớm cho sáng sủa". Chúng tôi nghe bùi tai, ở lại ngủ một đêm. Sáng ra, chuẩn bị về thì cả nhà lại nói: "Ăn cơm xong hãy về"... Và thế là chúng tôi ở chơi đến hai ba ngày (cũng do lúc đó rổi rãnh). Đã vậy, khi về, các anh chị còn bắt chúng tôi khiêng khệ nệ nào bí rợ, cà gió (cà chua), cà tím, ớt, bắp,.đem về. (Nghĩ lại, thời nay mà đi chơi kiểu đó chắc cha mẹ lo sốt vó rồi)

Đáp lại, các anh chị họ tôi cũng lội bộ vào nhà chúng tôi chơi, hoặc Dượng Tư lấy ghe máy dầu (dượng tôi sắm để đi "hốt kén" hoặc chở đồ rẫy nhà và mua thêm của bà con hàng xóm xuống Long Xuyên bán) chở cả gia đình và cả máy hát vào thăm nhà chúng tôi, rồi cũng làm đồ ăn ngon, làm bánh, nghe hát, chuyện vãn,….Những lần viếng thăm qua lại thường xuyên ấy càng làm đậm đà thêm tình bà con, thân tộc. Một buổi sáng, chúng tôi như bị sét đánh ngang tai khi hay tin dượng tư tôi mất do bị đạn lạc (năm đó dượng mới có bốn mươi bốn tuổi). Chúng tôi chết điếng trong lòng. Chỉ có Ba Má và chị hai tôi đi đám, chúng tôi còn nhỏ nên không được đi. Ở nhà, mấy chị em tôi cứ khóc rấm rứt mãi vì thương tiếc Dượng Tư.

Thời gian dần trôi, anh chị họ tôi lần lượt có vợ, có chồng ra ở riêng, chúng tôi thì đi học xa, những cuộc thăm viếng thưa dần. Đang học năm thứ nhất ĐH, tôi được thư của chị năm báo là Dì Tư mất đã hơn một tháng (năm mươi sáu tuổi), chị tôi bảo chúng tôi đang ôn thi nên không cho hay. Chúng tôi chỉ còn biết tìm một nơi vắng để khóc với nhau. Nghỉ hè năm đó, chị em tôi ra nhà dì tư thắp nén nhang cầu xin người tha thứ cho sự vô tâm của mình, vì khi dì ngã bệnh, chúng tôi (hai đứa cháu học cao nhất cũng là hai đứa cháu bất hiếu nhất), không hề hay biết và dĩ nhiên không một lần thăm viếng. Thời đó xe cộ hiếm hoi, di lại khó khăn nên khi đi học ĐH, chúng tôi rất ít về quê. Nói thật đến giờ tôi chưa thấy người đàn bà nào chất phác hơn Dì Tư tôi và người đàn ông nào hiền và tình nghĩa như Dượng Tư tôi, hai người knông hề làm mích lòng bất cứ một ai. Nhìn cách đối xử, nếu ai không biết cứ nghĩ dượng là con ruột của bà ngoại. Ở Dì Dượng tôi, gần như tập trung tất cả những đức tính điển hình, đáng quí của người nông dân nơi thôn dã.

Sau đó, chỉ đến khi nghỉ hè, chúng tôi mới đến nhà dì tôi, lúc bấy giờ chỉ còn vợ chồng người anh thứ chín ở nhà. Tuy ít học, nhưng cách đối nhân xử thế của anh thật tuyệt vời. Chẳng những anh hết mực hiểu thảo với mẹ (là dì tư tôi) mà còn với hai người dì (Dì ba và má tôi). Nhà có món ngon vật lạ nào anh cũng đạp xe qua hai con đò mang vô cho má tôi và dì ba. Sau này, dì dượng ba, Ba Má tôi cũng lần lượt ra đi. Không đám giỗ nào (đám ông ngoại, bà ngoại, dì ba, dượng ba, Ba tôi, Má tôi) mà vắng mặt anh chín tôi. Nhớ có lần vào dịp hè, chúng tôi kéo ra thăm, anh chín tôi rượt bắt con gà làm thịt và bị vướng sợi dây kẽm (giăng làm sào phơi áo) rướm máu cái cổ, chúng tôi nói đùa: "Sợ đứt cổ ông đó". Tới giờ tôi còn nhớ mãi cái cổ rướm máu của anh chín tôi.
Tôi thầm nói: Phải chi chúng tôi còn nhỏ hoài để các chị em bạn dì luôn quây quần bên nhau thì vui biết chừng nào, không phải chia xa mỗi người một ngã. Dịp đám giỗ Ông Ngoại, bà Ngoại thì có đứa về, đứa không, đó là chưa nói đến trường hợp có người làm ăn khá giả rồi đổi tính, trở nên kiêu kì, hách dịch với anh chị em...

Đó là chuyện xưa - chuyện quan hệ thâm tình gắn bó giữa các anh chị em họ với nhau. Còn thời nay? Đời sống vật chất của con người đầy đủ hơn, con người được sung sướng hơn nhưng dường như cái tình, cái nghĩa giữa những người họ hàng nó không còn đậm đà như trước. Tôi biết có trường hợp khi có cô, bác, cậu, dì,…(ở xa) đến thăm, mấy đứa trẻ trong nhà chúng không thèm ra chào hỏi chứ đừng nói chi đến việc mừng rỡ, săn đón mà cứ mải miết ở trong phòng với cái máy vi tính. Chẳng hạn, bạn tôi chưa có gia đình nên rất cưng cháu. Em trai nó có vợ ở TPHCM, vì công việc làm ăn bận bịu nên gởi hai đứa con về cho cô chăm sóc, dạy dỗ, đưa đón đi học, đến nghỉ hè cha mẹ nó rước về nhà. Cô nàng nhớ cháu quá lên thăm, thì thằng anh (bảy tuôi’) nói: "Về mau! Về càng sớm càng tốt!". Bạn tôi kể lại cho tôi nghe mà rơm rớm nước mắt. Tôi an ủi: "Nó con nít biết gì, chắc tại mày ép nó học bài hoài mà bản thân nó là Bùi Kiệm nên nó ghét chứ gì". Hôm trước tôi về thăm nhà, lại nghe chị hai tôi bức xúc nói: "Mày coi, chồng con Th. (cháu rể-rể người chị con cô) lúc nó đi công tác ghé nhà, tao làm thịt gà đãi nó, tối đến lại nấu chè thưng cho nó ăn, mà khi tao xuống nhà (TP Long Xuyên), nó không mời tao được một ly nước lã nữa, đúng là dân thị thành thực dụng!" Anh tôi nghe vậy châm chọc: "Nó mà cho người nhà quê như bà vào nhà là phước đức ông bà để lại đó". Còn tôi thì hay thông cảm cho người khác nên làm “luật sư biện hộ” miễn phí: "Tại vì chị đến thăm chị ba (má vợ nó) là chủ yếu, nên nó nghĩ mọi việc từ ăn uống đến nghỉ ngơi đã có má vợ nó lo tất nên không thèm lo lắng, chứ không phải nó bủn xỉn đâu".

Tôi thì quan niệm: người có học hay không có học, ở nông thôn hay thành thị cũng có người vầy, người khác, người nhiệt tình hay không nhiệt tình, thực dụng hay tình cảm tùy cái tâm của mỗi người. Chị năm con cô tôi (ở LX) cả đời ở thành thị mà đã cưu mang (nuôi nấng, dạy dỗ rồi cho học nghề) hết đứa cháu này đến đứa cháu khác (do cha mẹ nó quá nghèo, không lo nỗi hoặc do bị cha mẹ bỏ rơi). Mấy người bạn của tôi rất thành đạt ở TPHCM nhưng đã không quên những người bạn nghèo thời áo trắng, đã nhiệt tình giúp đỡ các bạn cơ nhỡ, khó khăn, đau ốm. Cho nên mỗi khi mời họ hàng, bạn bè đến nhà tôi chỉ mời dịp lễ, dịp nghỉ hè để tiếp đón cho chu đáo. Tôi có đứa bạn thân thời sinh viên ở Bạc Liêu, nó rủ tôi xuống chơi, tôi bảo: "Chờ đến khi cả mày và tao nghỉ hưu, chứ bây giờ nghỉ hè tao xuống mày thì được rồi, nhưng mày bận làm giám đốc NH, mày bỏ tao bơ vơ ở nhà tao đâu chịu". Nó cười: "Đến chừng đó có đi nổi hay không hay bị các chứng bệnh của “người cao tuổi” nó hành hạ hoặc theo ông theo bà thình lình thì có nước gặp nhau ở Cửu tuyền là chắc ăn nhất". Tôi nói: "Ít nhất cũng gặp nhau qua điện thoại chứ mậy".

Cám ơn các bạn đã kiên nhẫn nghe những chuyện riêng tư của vân Phan.
Vân Phan

Đi chơi 8/3 về nhà quá muộn vì phải để mấy đứa bạn trút cạn tâm tình. Đến nhà, mở máy thì gặp bài hồi ký của VP. Không ngờ lần này, em gái đánh "tốc độ" ghê! Chị BD có lời khen ngợi đó nhe.
Nghe em nhắc chuyện đời xưa mà chị vừa buồn, vừa vui. Buồn vì nhớ những người thân đã khuất, nhớ những gì đã qua rồi không bao giờ trở lại! Những hình ảnh đó chỉ còn trong ký ức mà càng về sau này, có lẽ mình sẽ càng bỏ nhiều thời gian để tâm hồn đắm chìm vào đó. Còn buồn vì một nỗi...thương người nông dân chất phác hiền lành, hiếu khách, có khi bắt đãi khách đến con gà mái ấp cuối cùng nhưng khi ra thị thành thì bị bị rẻ rúng là "Hai Lúa", bao giờ cũng chịu nhiều thiệt thòi, giá nông sản bấp bênh, nhiều mối nguy cơ rình rập trong qua trình sản xuất,...Vui vì nhớ đến những kỉ niệm vui thời ấy (mà em kể sót), nhớ đến tên của các anh chị con Dì Tư (do ông nội của các anh chị đặt cho)-những cái tên thật ngộ nghĩnh do phải tránh trùng tên người khác: É, Ken, Kẻn, Quẻn, Nẻn, Mẻn, Chẻn,...

Có một điều mà chị em mình ao ước nhưng mấy năm nay vẫn chưa thực hiện được: một dịp nào đó cùng về quê để "kéo" ra cồn thăm các anh chị con Dì Tư một "trận". Từ nay về già, có lẽ tính gì thì có dịp phải kiên quyết làm ngay, thời gian không chờ ta nữa đâu, VP nhỉ?

Chào bạn VP! Bài bạn viết ý nghĩa lắm. Dân Thị thành hay làm ............vậy đó mà. Thưởng bạn. cũng nhân ngày 8/3

Khi tham gia giúp đỡ GV phổ thông, đến bài "Tơ sợi", tôi đã cùng GV đó đi sưu tầm những mẩu hàng vải, dây nhợ để làm dụng cụ trực quan. Tôi rất muốn cho các em HS và cả GV đó thấy được những chiếc kén mà từ đó người ta đã kéo ra sợi tơ tằm dùng để dệt nên những mẩu hàng tơ lụa óng ánh. Nhưng giờ tìm đâu ra! Ở TP nơi tôi ở hiện nay, ở địa phương trường tôi đến công tác hầu như không ai biết đến nghề trồng dâu nuôi tằm, và dĩ nhiên cũng không hề biết được con tằm, cái kén là như thế nào.
Có lần, nghe một em HS trách đùa bạn khi bạn ăn nhiều cóc ổi mà nó đem vào rằng "Mày ăn như là tằm ăn lên vậy đó!", tôi đã cắc cớ hỏi em: Em có biết tằm ăn lên là sao không? Em đó liền…bí rị...
Có người đã trố mắt ngạc nhiên khi thấy trong siêu thị Metro những con nhộng được đóng hộp (không biết người ta lấy hàng từ đâu!). Mỗi lần như vậy thì y như rằng tôi lại có dịp trổ tài thuyết minh cho bạn cùng đi qui trình nuôi tằm, ươm tơ, dệt lụa ở xứ Tân Châu mình.

Nay xin tản mạn đôi điều về cái nghề trồng dâu nuôi tằm ở xứ mình. Sở dĩ tôi không đưa bài này vào chuyên mục Khoa học là vì hai lẽ:
- Những hiểu biết của tôi về vấn đề này chỉ mang tính chất cá nhân mà lại là của một đứa con nít thời ấy. Khi lớn lên tôi chưa có điều kiện tìm hiểu sâu và rộng hơn để có thể nâng tầm lên thành những tri thức khái quát.
- Những gì tôi biết về vấn đề này đều gắn với những kỷ niệm với gia đình Dì Dượng Tư tôi.

********************************************************************
TRỒNG DÂU NUÔI TẰM

Như Vân Phan đã kể, trên Cồn Thầy Cai, đa số các gia đình làm nghề trồng rẫy mà nhiều nhất là cà chua, cà tím, cà dĩa, ớt, bắp, bí rợ. Năm nào nước cũng ngập khắp cồn nên đất đai rất phì nhiêu, trồng gì cũng trúng. Ngoài ra họ còn làm nghề trồng dâu nuôi tằm.

Lên cồn, muốn biết nhà nào có nuôi tằm thì dễ lắm. Từ ngoài nhìn vào đã thấy ngay những cái nong to “tổ chảng” đường kính chắc là phải hơn một thước được xếp lớp trên những tầng của “cái kệ” hình vuông khổng lồ (Tôi không biết người ta gọi cái kệ đó là gì nữa! Con nít bây giờ nghe nói đến tên các loài rắn “Cạp nong”, “Cạp nia” thì không thể hình dung nỗi vì từ từ chúng có còn biết cái nong, cái nia là như thế nào!). Đặc biệt nhất là cái mùi đặc trưng của phần thức ăn thừa của tằm+phân tằm mà người ta đem đổ chất đống ngoài trời để chờ cho nó mục thành phân bón rẫy. Cái mùi đó không thơm nhưng nghe không khó chịu.

Hồi đó, chúng tôi thường ra nhà Dì Tư chơi nên phần nào biết được nghề “trồng dâu nuôi tằm” ở nhà Dì.

Quá trình biến thái của con tằm qua đủ bốn giai đoạn: Trứng, sâu, ấu trùng, bướm.

- Đầu tiên là phải có kén giống. Những chiếc kén to, đẹp của lứa trước được giữ lại làm giống. Đủ ngày tháng, con nhộng mọc cánh, mọc chân rồi cắn rách một lỗ kén để chui ra ngoài. Những con bướm này đã mất đi tập tính bay. Ra khỏi kén, chúng chỉ bò trên mặt giấy và làm một việc là sinh đẻ. Những con bướm cái bò vòng tròn để đẻ ra rất nhiều trứng. Trứng của mỗi một con được dính đều lên mặt giấy tạo thành những “đồng xu” tròn như vẽ bằng compas! Thật là tuyệt vời!

- Được vài ngày (không nhớ chính xác), trứng nở thành những con sâu=con tằmnhỏ xíu như sợi chỉ màu xanh lục biết ngo ngoe . Lúc này người ta phải xắt* thật nhuyễn những lá dâu non cho chúng ăn bằng cách rải lên mặt. Tằm sẽ ăn từ dưới lên (“tằm ăn lên”), đến chừng nào tất cả đã lên trên mặt thì là đã ăn hết thức ăn. Người ta sẽ bốc chúng qua một cái nia khác và lại tiếp tục rải lên trên những lá dâu non đã xắt nhuyễn.

- Cứ cho ăn như vậy...Tằm lớn rất nhanh. Tôi không nhớ rõ là mất bao nhiêu ngày thì tằm “chín”=tằm đã trưởng thành,đường kính thân khoảng 6-7li, dài khoảng 5-6phân, bụng chứa đầy tơ vàng nên thân từ màu trắng biến thành màu cam. Sau này tôi nghe có người nói rằng lúc đó nếu đem chúng lăn bột chiên thì ăn rất ngon và rất bổ. Nhưng tôi nhớ lúc đó không ai ăn như vậy, có lẽ vì không nỡ và để cho chúng nhả tơ.

Từ lúc tằm ra đời đến lúc tằm “chín”, cả nhà Dì Tư tôi luôn có không khí làm việc khẩn trương. Các anh chị tôi, người đi cắt dâu, kẻ xắt lá dâu, cùng nhau khiêng đổi chỗ các nong tằm, khiêng nong thức ăn thừa đổ bỏ,…Con tằm rất háu ăn và lại rất “sang” nên phải giữ vệ sinh kỹ lắm. Nó mà “kỵ” một cái là “đai” liền.
Ông bà mình có câu: “Làm ruộng ăn cơm nằm, chăn tằm ăn cơm đứng”. Tôi hiểu: làm ruộng thì dậy sớm, ăn sớm lúc người ta còn nằm ngủ; Chăn tằm thì vừa ăn vừa đứng vì phải chăm sóc chúng luôn tay. Hiểu như vậy không biết có đúng không nữa?

- Khi tằm “chín” rộ, người ta lựa những con chín đẹp ra riêng. Những con còn lại xem như kém chất lượng thì đem đổ bỏ cùng với thức ăn thừa. Hồi đó, mỗi lần đến những ngày tằm “chín”, chị em tôi thường đi ra nhà Dì Tư để tiếp lựa tằm. Mặc dù là dân sợ sâu nhưng chúng tôi không sợ tằm chín. Lúc chưa chín chúng có màu trắng xanh và còn lanh lợi nên thấy cũng ghê ghê, nhưng đến chừng “chín” rồi thì chúng chậm chạp và hiền khô nên chúng tôi bốc thoải mái.

- Những con tằm “chín” đẹp được đem rải lên cái giàn nhiều tầng được đan bằng tre (hay bằng trúc? Quên rồi!). Chúng sẽ bò ở đó và từ từ nhả tơ giăng cố định vào những thanh tre và từ đó tự quấn thành “nhà’ cho mình. “Nhà” là chiếc kén hình bầu dục, màu vàng hay trắng tùy giống. Dĩ nhiên “chủ nhà” là cô/chú tằm đã nhả hết tơ (“Kiếp tằm phải nhả tơ” mà!) tức là đã trả xong nợ đời, thun lại nằm…”chờ thời” (chờ hóa bướm). Bây giờ người ta gọi chúng là “con nhộng” tức là ấu trùng.

- Nhưng cơ hội được hóa bướm rất mỏng manh vì khi tất cả những cô/chú tằm đã làm xong “cái nhà” cho mình, ngoài một số ít được giữ lại làm giống, chúng bị người ta gom lại (thu hoạch) và bán cho những thương lái đi “hốt kén” (Cách nói này thật ngộ!). Chúng sẽ được đem đến những lò ươm tơ. Ở đây chúng sẽ bị cho vào nồi luộc và rút những sợ tơ để quấn vào cái xa. Sau đó qua những công đoạn xử lý nào đấy (tôi không rành lắm) rồi đem dệt+nhuộm bằng nhựa của trái mặc nưa+nện nhiều lần để cho ra những cây lãnh Mỹ A bóng láng, mềm mại. Bây giờ lụa tơ tằm ở nững vùng khác (như Lâm Đồng chẳng hạn), người ta không nhuộm đen mà nhuộm rất nhiều màu sắc tươi tắn khác.

- Khi đã rút hết lớp vỏ bằng tơ bên ngoài (kén), con nhộng sẽ chìm xuống đáy nồi ươm. Người ta vớt nó lên đem bán. Đó là đóng góp cuối cùng của kiếp tằm.
Hồi đó, khi Má đi ươm thuê cho người ta, tôi hay lẩn quẩn gần đó để khi Má vớt nhộng ra, tôi được ăn vụng ké vài chục con. Ôi những con nhộng nóng hổi, ngọt lịm! Ăn vụng cũng là “nghề” của tôi mà! Có khi Má mua về nhà chấy mặn hoặc làm gỏi đu đủ mỏ vịt, làm gỏi rau càng cua. Bá chấy!


Cảm ơn anh YouDidIt đã nhắc đến món gỏi thứ ba, gợi cho NL nhớ đến nghề trồng dâu nuôi tằm ở xứ mình.
Khi tôi nói rằng quê mình ở Tân Châu, người ta hay hỏi: "Tân Châu nào? Tân Châu-Hồng Ngự ấy hả? Phải xứ Tân Châu có dệt lụa Mỹ A gì đó hông?" Như vậy, dù nghề dệt lãnh Mỹ A không còn, nhưng dân xứ khác vẫn xem đó là một trong những đặc trưng của quê mình đó, dân Tân Châu mình ơi!

Mình kể như vậy, có chi tiết nào không chính xác, mong bà con góp ý, bổ sung giùm nhé.

Em Ngọc La !

Rất bận không góp ý được nhiều, Em chỉnh lại đôi chỗ nhé !

* Làm ruộng ăn cơm nằm
Nuôi (Chăn) tằm ăn cơm đứng
* Làm ruộng ngủ nằm,
Nuôi tằm ngủ đứng.

- Theo Tôi biết, làm ruộng có lúc thanh thản không bận rộn như nuôi tằm, phải canh chừng tới cử cho tằm ăn. Cho ăn vừa xong chưa kịp đi nằm lại tới cử cho ăn; nào là tằm ngủ, tằm thức, ăn một, ăn hai, rồi lại ăn lên (?)...; Khi tằm gần chín còn phải chăm sóc kỹ hơn, tránh tằm bị ong chích. Khi tằm chín mình trong suốt là kéo tơ, phải làm giàn che gió để tằm đóng kén, trời nắng tằm kéo tơ tốt, trời không nắng hoặc chuyển mưa thì kén ít tơ hoặc không kéo tơ phải lo sưởi ấm cho tằm....
Còn nhiều chi tiết Tôi không biết hết, chỉ nhớ lại vài điều vì thuở còn đi học Tôi có đến nhà người bạn có nuôi tằm ở chơi vài ngày....

- Tằm nở ra gọi là con ngài không gọi là bướm.

"Râu hùm hàm én mày ngài"
.........
"Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang"
(Kiều-Nguyễn Du)

- Để ngài đẻ sai, cho nhiều trứng, người ta làm cho ngài chóng mặt bằng cách cầm con ngài lên úp hai tay thổi và đặt ngài xuống tờ giấy, lấy chung hoặc ly úp lại để ngài chỉ cho trứng lòng vòng trong khoảng tròn đó. Nên ổ trứng tằm có vòng tròn chứ tằm không có khả năng làm được như vậy (?)
Tằm chín kéo tơ không ăn được (?), sau khi nhả tơ bao bọc lấy thân thành kén. Người ta đem kén đi ươm lấy tơ chỉ, bã tơ dùng để chùi ống ngoáy.
Tơ đã lấy hết tằm bây giờ là nhộng, tùy nghi chế biến thức ăn heo khẩu vị và sở thích.

Đọc bài nhớ lại thời còn đi học đến nhà bạn chơi, ăn cơm đứng cùng bạn, nói vậy chớ ai ăn đứng. Tôi vẫn nằm tỉnh queo dù cho tiếng xắt dâu soạt soạt, tiếng chặt dâu phầm phập, ồn ào ....

Thân mến
NT2
-------------------------------------------------------------------
Thầy kính mến!
- Mặc dù Thầy góp ý để em tự chỉnh sửa bài của mình, nhưng em vẫn đưa lên "Re:..." Em mong Thầy không phiền, nghen Thầy.
- Em cảm ơn Thầy nhiều lắm. Thầy nhắc, em mới nhớ lại những chi tiết tránh ong chích, sưởi ấm cho tằm, bã tơ dùng để chùi ống ngoáy; mới biết vì sao con ngài đẻ trứng trên vòng tròn (em cứ tưởng là do bản năng tự nhiên của nó ),... Rõ ràng là sự hiểu biết của em là của một đứa con nít và sự học là khôn cùng, Thầy nhỉ?
Có thể còn nhiều chi tiết không chính xác khác nữa? Mong được Thầy và mọi người tiếp tục chỉnh sửa, góp ý, bổ sung giùm.
Em kính chúc Thầy luôn vui khỏe.
Ngoc La

Sáng sớm nay, vừa mở mắt ra là tôi lại nhớ nhà, nhớ quê, nhớ bà con dòng họ! Vậy là bèn mở máy, lên mạng tìm lại những hình ảnh có liên quan xem cho đỡ "ghiền"