Trường Trung Học Công Lập Tân Châu

Tiếng Việt miền Nam tuy có "xuề xòa" nhưng giống nào ra giống nấy được thể hiện bằng 2 từ : CON và CÁI rất rõ ràng. Vật gì cố định, nằm cứng đơ,... muốn xê dịch mà cần bàn tay "đàn ông" thì gọi là CÁI: cái bàn, cái ghế, cái TV, cái điện thoại, cái nón, cái hồ, cái bàn ủi,... (Vịt SG xin hiểu tới đây thôi nghen). Vật gì tự nó di động hoặc do yếu tố bên ngoài làm cho nhúc nhích thì gọi là CON: con sông, con rắn, con cá, con chim,... (Vịt SG hiểu tới đây thôi nghen). Nhưng cùng chứa nước mà tại sao gọi cái hồ, con sông... cái thì nằm yên (uống heineken????), con thì phải chảy lượn vòng vòng.
Nhưng có đôi khi phải đổi "giống" nghe mới đã, như nữ hát: "Chưa gặp Em, tôi vẫn nghĩ rằng,... mà nữ hát thì ghe chán quá, bây giờ đổi lại: "Chưa gặp Anh, tôi vẫn nghĩ rằng... (nghe có kỳ không?), nghĩ gì đó em ???? Có chàng bán Phở đẹp như trăng.... à ???????
Tôi tưởng tượng, có lúc mấy chị ca sĩ ngẫu hứng hát cho đủ câu, đúng nốt nên đổi giống "đực" (anh) ra giống "cái" (em), cứ tưởng mình là ca sĩ nữ (female) khi hát phải đổi "giống" để diễn tả tâm sự của vai chính trong bản nhạc như là nhân vật "giống" cái. Thí dụ :
- Bản không bao giờ ngăn cách của Trần Thiện Thanh: "Anh về với em rồi anh lại đi..." đổi nè: "Em về với anh rồi em lại đi...", anh đang đi lính mà... về phép mà... chớ bộ em trốn chồng ghé thăm anh sao?????
- Bản chuyện hẹn hò của Trần Thiện Thanh: "Em mới yêu lần đầu mà anh đã yêu lần sau... đổi giống đi biết liền.
Trước khi ngồi gõ bài nầy, tui cũng cố gắng ngồi nghe một vài ca sĩ nữ là "chuyên gia" về đổi giống như Khánh Hà, Lệ Thu, Thanh Tuyền........
Lệ Thu trong CD "khúc tango sầu" có bản "Lần đầu cũng là lần cuối... bả sửa anh ra em, em ra anh túi bụi....
"Kìa một chiếc xe hoa đang chờ anh đó, một đóa hoa như đón như mời, anh về đi, anh về đi mừng ngày vu quy....Ngày mai anh lên xe hoa..." hay bài Sang ngang: "Thôi nín đi anh... mai bước sang ngang (tạm dừng).
Khánh Hà trong CD những tình khúc TCS & Vũ thành An, bả sửa 2 bài: một ngày nào cho tôi gặp lại em thành lại anh... lời nhạc đã đổi giống: một ngày nào cho tôi gặp lại anh, đôi môi đó đến nay còn nồng... trời ơi môi của BQ toàn là rượu và thuốc lá không... thì làm sao mà nồng được. Rồi kế đó là bản: "Bài không tên cuối cùng... đã đổi giống "mưa bên nàng có làm anh khóc... cái nầy có lẽ ông Vũ Thành An là đồng bào Thượng quá, ổng đi ở rể... Kế đó là bài Hạ trắng... hỏng sửa được Thank God (sẽ trở lại phần sau). Có những bài hát người nhạc sĩ (nam) có tâm sự buồn, ổng viết cho ổng các chị có thể mặc quần tây, có thể thắc cà vạt... nhưng né những bài nầy cho rồi.
Khi xưa ta bé, nghe bản "nhà anh, nhà em" có biết gì đâu?? Bây giờ... sau buổi ăn tối mà em hỏi nhà anh... nhà em.... thì... ối giời ơi!!! nhà đứa nào gần thì vô lẹ lên nào... đó mà hỏi!
(Trở lại bản Hạ trắng: trước khi nghe bản nầy tui hồi hộp muốn chết, hỏng biết bả có sửa gì không??? Một giai thoại về Hạ trắng: Mùa hè TCS bị sốt, mê man, tỉnh dậy... thấy một bó hoa dạ lý hương, chính cái mùi thơm dạ lý làm chàng mê đi, bó hoa dạ lý do người con gái mang đến... Một hôm TCS đi thăm bố của người bạn sắp chết.... do sự nhớ nhung người vợ vừa qua đời , ông bỏ ăn nhịn uống để đi theo bà... nên có "áo xưa dù nhầu cũng xin bạc đầu gọi mãi tên nhau" Bởi vậy trong Hạ trắng lãng đãng đâu đó người con gái, giấc mơ, thủy chung,...). Nói gì thì nói, nhưng bản nầy cả 2 phe cùng né cho đở rắc rối. Còn nhạc Lam Phương: "Nhiều đêm chăn gối, bên người không quen biết, nhưng tim (anh ,em ) vẫn thấy cô đơn... "giống" nào hát thì cũng chết!
(Kỳ tới sẽ càm ràm về những cái sến, cái ngớ ngẩn của các ông bà nhạc sĩ )

Đổi kiểu nầy kẹt cho mấy anh, chà chà! nghỉ tới cảnh có cô nào khóc sướt mướt bảo với tôi rằng có chiếc xe hoa đang chờ để anh lên...ặc ặc! chắc mắc cở mà chết quá.


Hê hê! chính xác luôn anh Hai! cái mỏ của em giờ chỉ dùng vô mấy vụ đó và ...chửi bậy thôi, có chăm sóc cho nó củng đâu có cô nào thèm dòm lấy ra đâu mà nồng với nàn?
lạy trời! cho mấy ông bà ca sỹ hát đừng có đổi "giống" nửa.

Bài lần đầu củng là lần cuối do Đông hồ và Y Phương hát, nghe đở nha bà con.

" Có chàng bán phở đẹp như trăng"Đại ca ơi, Vịt lùn cười té ghế nè!
Quả đúng cái lưởi không xương nhiều đường lắt léo. Anh bán phở quanh quẩn bên nồi lước lèo sao mà có khiếu bình nhạc dí dởm ghê nha . Đại ca đá giò lái sang chàng BQ thiệt là "đáng để quê ". Mấy con vịt Saigon tụi em "ngây thơ vô số tội" ai nói tới đâu hiểu tới đó thôi ah.

Chào thành viên Lê Thị Mai!
Đang chờ xem giải đáp của các thành viên khác về tiêu đề đã đưa ra, mong ghi nhận vài điều hay, nhưng chưa thấy,thế nên Tôi góp vài ý lần lượt qua các câu hỏi của bài viết.

- Theo Tôi, tranquangnguyen nêu lên vài thí dụ cho thấy Cái thì nằm im, Con thì nhúc nhích, để trình bày nhận định góp vui của mình, khi các ca sĩ danh tiếng ngẫu hứng, tùy tiện thay đổi lời bản nhạc. Dẫn chứng chỉ có giá trị tương đối chứ không đúng 100% như Lê Thị Mai đã hiểu.
Hai từ Con và Cái có nhiều nghĩa, được dùng khá lắc léo không theo qui tắc, Tôi ghi ra vài trường hợp như sau:
- Dùng như Mạo Từ ( Loại Từ):
Cái nhà, cái bàn, cái chợ,......; con sông, con đường, con cá, con chim......
Cái Lan, Cái Tuyết (Cách gọi tên con thuộc phái nữ của người miền Bắc). Miền Nam lại gọi là Con Lan, Con Tuyết.....
- Dùng như Danh Từ: Tôi có 5 con
Con dại Cái mang (Tục ngữ)
Con dâu, con rể cũng kể là con.
Con nợ, con bạc, con buôn,...; cái khó, cái khôn, cái hay, cái dở, cái nết,... (Danh từ kép)

- Dùng như Tĩnh Từ:
Sông cái (=Sông lớn); Đường cái (=Đường lớn); Ngón tay cái; Thợ cái (+Thợ chánh);Cây cột cái (Cây cột chánh,lớn); Rễ cái
Chó cái, Mèo cái.......
Sông con (=Sông nhỏ); Suối con (+suối nhỏ); Mèo con; Xe con; Thuyền con; Rễ con.....

- Từ Cái trong tiếng Việt cổ (Việt-Mường) được dùng chỉ động vật (rất nhiểu trong Ca Dao,Tục Ngữ)' dần dà được thay bằng từ Con:
Cái kiến, cái tôm, cái tép,... trở thành Con kiến, con tôm, con tép, con cò đi ăn đêm
- Từ Cái trong câu

"Cái cò, cái vạc, cái nông
Sao mày giẫm lúa nhà ông hỡi cò..."

được dùng để nhấn mạnh, chỉ rõ chính con cò này (đó), con vạc này (đó), con nông này (đó) chớ không phải con cò, con vạc,con nông khác.
- Từ Cái trong các địa danh như: Cái Răng, Cái Côn, Cái Tắc, Cái khế, Cái Tàu Thương, Cái Tàu Hạ,.. Tôi bó tay,có thể đây là biến thể của chữ gốc nào đó mà ta đọc trại ra (?)


Thử phân tích xem sao hai nhóm chữ: "Cái con mẹ đó", "Cái thằng cha đó"
Khi nói: Mẹ đó/Cha đó. >>>Ta hàm ý xem thường, chê bai, khinh khi người mà ta không nêu tên.
Con mẹ đó/Thằng cha đó.>>>Nhấn mạnh, tăng sự xem thường, chê bai, khinh khi
Cái con mẹ đó/cái thằng cha đó >>>>Nhấn mạnh thêm, tăng thêm việc xem thường, chê bai, khinh khi (?).
Tóm lại khi ta gọi: "Cái con mẹ đó/Cái thằng cha đó " là với ý xem nhẹ, chê và khinh nhiều hơn, chớ không theo nghĩa nằm yên (Tĩnh) hay nhúc nhích (Động).

Rất mong đón nhận bổ túc phần lý giải.
Thân mến
NT2

Thưa Thầy,
Thầy nghi chắc đúng đó.
Cuốn Tự vị tiếng nói miền Nam của Vương Hồng Sển* cho biết: Cái Răng có nguồn gốc từ chữ Khmer “karan” nghĩa là “cà ràng” (ông táo). Người Khmer ở Xà Tón (Tri Tôn) làm rất nhiều karan đi bán khắp nơi. Lâu dần, mọi người phát âm karan thành Cái Răng.

Cái: từ cổ là con rạch. Mơn, theo ý kiến của một linh mục phụ trách lâu năm ở họ đạo Cái Mơn, là do nói trại từ khmum (tiếng khmer có nghĩa là mật ong). Ngày xưa, nơi con rạch này có nhiều tổ ong mật. Cái Mơn là quê hương của Trương Vĩnh Ký, nay là một thị tứ sầm uất của huyện Chợ Lách, có nhà thờ Thiên Chúa lâu đời.
http://www.bentre.gov.vn
Lê Thị Mai

====================================

* Vương Hồng Sển http://vi.wikipedia.org/wiki/V%C6%B0%C6 ... %E1%BB%83n

Hay quá! Được cho biêt nguồn gốc tên gọi hai địa danh Cái Răng và Cái Mơn. Cám ơn Mai nhiều lắm lắm.
Rất tiếc Tôi chưa biết cuốn "Tự vị tiếng nói miền Nam của Vương Hồng Sển", nhưng biết người Khmer ở Xà-Tón (Tri-Tôn) làm nồi, ơ, cà ràng,... đem bán nhiều nơi. Đồ dùng nầy đã vắng bóng từ lâu (khoảng thập niên 60?). Năm 1972 hay 1973, Tôi còn thấy họ lấy đất sét về làm.
Cái Răng nguồn gốc tiếng Khmer là "Karan" thì "Phum, Sóc" nào đó vùng Xà-Tón, nơi sản xuất Karan=Cà ràng >>>Cái Răng, phải có tên Cái Răng, nhưng sao lại ở vùng Cần Thơ (?). Tôi thấy hơi lạ.

Tra lại Từ Điển tiếng Việt, Tôi không thấy ghi Cái=từ cổ là con rạch. Chỉ thấy Cái= Mẹ (từ cổ)/Con dạị cái mang.
Xin cho biết rõ hơn nguồn giải thích trên. Cảm ơn trước.
Tiện đây, Tôi thêm một địa danh có chữ Cái nhưng đứng sau từ khác: Cả Cái (Tân Thành, Hồng Ngự).
Thân mến
NT2