|
Tưởng nhớ văn tài - Soạn giả cải lương HOA PHƯỢNG
(Thênh Thang sưu tầm)
Hoa Phượng là soạn giả quen thuộc với không những lớp đạo diễn, diễn viên công chúng khán giả say mê sân khấu cải lương từ nhiều thập niên, mà Hoa Phượng còn là bậc thầy, người anh, người bạn đường thân thiết tri âm và nghiêm khắc của nhiều nghệ sĩ tiếng tăm hiện nay.
Soạn giả Hoa Phượng tên thật là Lương Kế Nghiệp, sinh ngày 15-2-1933, tại Thoại Sơn (núi Sập) tỉnh An Giang. Năm 1947, ông tham gia kháng chiến ở tỉnh Long Châu Hà. Năm 1956-1984, viết kịch bản cải lương, trên 60 vở hợp soạn với Hà Triều, trên 30 vở viết riêng và hợp soạn với nhiều soạn giả khác.
Nhiều soạn phẩm của Hoa Phượng rất xứng đáng được liệt vào các tác phẩm của văn học sân khấu, thực sự giá trị về nội dung lẫn hình thức. Với ông, ngòi bút luôn luôn có trách nhiệm, có tài năng với tấm lòng nhân hậu. Ông đã cảm thông người nghe, người xem, người diễn trước hết bởi lòng nhân hậu đầy cảm động đối với con người, ngay cả khi họ rơi vào vũng tối của cuộc đời. Những vở nổi tiếng của Hoa Phượng: Tấm lòng của biển, Tuyệt tình ca, Nửa đời hương phấn, Tần Nương thất, Gái bán bar, Sông dài, Đêm vĩnh biệt, Rồi 30 năm sau, Giữa chốn bụi hồng, Trận tuyến thầm lặng, Đời phụ anh hùng, Quán rượu Nam Hưng, Khói sóng tiêu tương, Thái hậu Dương Vân Nga, Anh Hai Thìn, Hạt bụi và Non cao... hãy còn lay động lòng người như đã từng lay động hàng triệu con tim khán giả trước kia cũng như hiện nay, trong nước cũng như ngoài nước, trên sân khấu cũng như trên màn ảnh video, trên băng cassette... mặc dầu Hoa Phượng đã vắng bóng, tuy nhiên coi như vẫn còn góp mặt với đời. Từ lúc cầm bút cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, trong vòng 37 năm, Hoa Phượng đã để lại một sự nghiệp soạn phẩm quý giá, mang đầy tính nhân bản, thuyết phục cao độ người đời, nhất là những vở tuồng xã hội đã phản ảnh trung thực cuộc sống đương thời: Tấm lòng của biển, Nửa đời hương phấn, Tuyệt tình ca, Gái bán bar...
Ngoài ra, loại tuồng mang tính dã sử Việt Nam hoặc Trung Hoa, điển hình như: Thái hậu Dương Vân Nga, Bụi mờ Ải Nhạn, Khói sóng Tiêu Tương... đã phản ảnh lòng yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, với một bút pháp thần tình độc đáo tuyệt vời đã làm xúc động lòng khán giả đến rơi nước mắt.
Nội dung soạn phẩm đã thể hiện rõ nét, còn hình thức văn chương lại bay bướm chải chuốt với hình tượng nghệ thuật gợi cảm, chắt lọc từng câu chữ, từng ngôn ngữ đối thoại phù hợp tính cách và hoàn cảnh từng nhân vật.
Hoa Phượng là mẫu người làm việc tận tụy cho nghệ thuật và vì nghệ thuật, không chấp nhận qua loa chiếu lệ. Chẳng những ông nghiêm khắc với người khác mà trước hết còn nghiêm khắc với chính bản thân mình.
Ai đã một lần qua sông Mỹ Thuận vào mùa nước đổ, nhìn tận mắt bèo lục bình trôi trên sông Tiền; nghe tiếng chày quết bánh phồng, thấy một cành ô môi nở ở một miền quê sông nước Nam bộ. Rồi ta hãy lắng tìm sẽ thấy những gì như mới lạ, như ấm nóng trong những lời ca giản dị qua kịch bản Tuyệt tình ca: “Cứ mỗi lần tôi thấy bông ô môi điểm hồng trong gió chướng, mỗi lần nghe tiếng quết bánh phồng rộn rã đón xuân sang, thấy nhà chợ Trường An là mỗi lần tôi nhớ đến mùa xuân của năm binh lửa. Nhớ dáng người vợ nhỏ chèo thuyền qua sông Mỹ Thuận để đưa tôi rời tỉnh Long Hồ...”.
Đặt lời ấy vào câu chuyện, vào cảnh ngộ cùng tâm trạng nhân vật, càng thấy rõ hơi sức lay động lòng người. Với tư cách một soạn giả, người thiết kế cho tâm tình nghệ thuật, Hoa Phượng đúng là người tỉ mỉ tinh tế trước lương tâm nghề nghiệp. Qua đó, ông đã khai thác đúng mạch, đúng luồng. Chính vì vậy mà ông đã thành công, gây chú ý qua nhiều vở hát có chiều sâu tư duy và chất lượng thấm đậm tình người.
Từ vở hát đầu tiên Vì quê hương đến vở cuối cùng Hạt bụi và Non cao đã đưa tên tuổi Hoa Phượng đến đỉnh cao nghệ thuật sân khấu, in đậm nét trong lòng khán giả ái mộ. Kho gia tài soạn phẩm của Hoa Phượng thật vô giá, đóng góp cho sân khấu cải lương những viên ngọc quý vô song. Ông vội vàng ra đi mới 52 tuổi đời. Với tài năng và tâm huyết của ông, giá như ông còn ở lại chắc chắn còn tiếp bước vững vàng... Những gì ông để lại sẽ thay ông sống mãi với đời. Hàng trăm vở diễn dù viết riêng một mình hay cộng tác với bất kỳ ai, đã cống hiến cho đời hoặc đã cùng chung sức tim, sức não, với hàng chục vở được coi là tuyệt tác của nghệ thuật sân khấu ca kịch nước nhà, thì sự ra đi của ông cũng mãn nguyện. Nhiều diễn viên nổi tiếng nhờ trình diễn tuồng tích của Hoa Phượng mà có cuộc sống sung túc đi xe hơi, ở nhà cao cửa rộng... Trái lại, ông luôn hẩm hiu trong đói nghèo túng thiếu, chính vợ ông là bà Nguyễn Thị Truyện đã tâm sự: “... Bao năm trời sống với nhau, chúng tôi đã thay đổi bao nhiêu căn nhà trọ: Bàn Cờ, Xóm Chiếu, Chợ Lớn, Gia Định...”. Hiện nay, bà và con ở căn hộ số 59/3 ấp 4, Tân Thuận, Nhà Bè (TP.HCM) do con gái lớn là soạn giả Nhất Nương xây cất bằng chính số tiền tuồng của những kịch bản bán có thời hạn cho một số đoàn hát ở các tỉnh sau khi soạn giả Hoa Phượng qua đời.
Ông đúng là bậc thầy lặng lẽ hy sinh cho nhiều nghệ sĩ được lớn cao lên. Ông cũng là nhà kiến trúc cung cấp nhiều bản vẽ giá trị cho đạo diễn, nghệ sĩ thi công! Đời ông, đã khép kín lại, để khởi đầu cho những thương tiếc trong lòng bè bạn và khán giả mến mộ tài năng và đức độ đáng quý đối với nghệ thuật cải lương nước nhà.
TRẦN TRỌNG TRÍ
|
