Trường Trung Học Công Lập Tân Châu

Tết... nhớ chuyện múa lân hồi nẳm

Tôi nhớ hồi nhỏ, hằng năm, ngoài những ngày trong nhà và trong xóm có đám tiệc (đám giỗ, đám hỏi, đám cưới,…) thì còn có những ngày đặc biệt, khi đó con nít được đi chơi vui vẻ, thoải mái với nhau, được xem trò này, trò nọ. Trong những ngày đặc biệt đó, Tết Nguyên Đán là ngày đặc biệt nhứt.
Trước tết khoảng vài tháng là bọn con nít chúng tôi nôn nao, náo nức đếm từng tuần, từng ngày trông cho mau tới Tết. Càng nôn nao hơn khi trên đường đi học về nghe tiếng chim tu hú kêu lảnh lót trên mấy lùm cây.
Không náo nức sao được vì Tết có biết bao điều hấp dẫn.
Gần Tết được Thầy Cô cho nghỉ xả hơi để ca hát, bày trò chơi chơi với nhau.
Tết được có thêm quần áo mới.
Tết được đi thăm nhà bà con ở xa.
Tết được ăn ngon.
Tết được tiền lì xì của người lớn.
Tết được đi chơi tha hồ, đánh bài, lắc bầu cua tha hồ để thử thời vận đầu năm.
Tết được đốt pháo, được nghe tiếng pháo nổ lẹt đẹt đì đùng, tiếng ống lói nổ ì ầm.
Tết được thấy nhà nhà đâu đâu cũng được dọn dẹp sạch sẽ, trang hoàng lộng lẫy.
Tết được xem những bộ tranh cổ tích Phạm Công Cúc Hoa, Lâm Sanh Xuân Nương,…
Đặc biệt là, Tết còn được xem múa lân.

Hồi đó, từ chợ tới quê, nơi nào cũng có những đội lân đi múa lưu động từ xóm này sang xóm khác, từ nhà này sang nhà khác theo yêu cầu.
Người ta quan niệm rằng lân múa trước nhà cũng là lời chúc may mắn nên những người có điều kiện thường mời lân đến múa khi có đoàn lân đi qua.
Bọn con nít chúng tôi xem múa lân có khi ở ngay xóm mình, nhà mình; cũng có khi xem trên đường đi chơi xa sang những xóm khác, làng khác; lại có khi xem ở tại chợ Tân Châu khi kéo nhau đi xe Phu-Líc xuống đó chơi.

Thường mỗi đoàn lân gồm có con lân và ông địa, kèm theo đó là chiếc xe đẩy để đẩy chiếc trống và người đánh trống. Con lân gồm có đầu lân nhiều màu sắc trông thật oai vệ nối với một tấm vải cũng nhiều màu sắc tượng trưng cho mình lân. Có hai người điều khiển con lân: một người điều khiển phần đầu và một người giũ đuôi. Người điều khiển phần đầu lân là nặng công nhứt. Chỉ cần nhìn người đó mồ hôi nhễ nhại sau khi múa một thời gian ngắn là đủ biết, dù họ đều là những chàng trai lực lưỡng.

Đoàn lân đi đến đâu là người ta theo coi rần rần đến đó, người lớn có, con nít có. Trang phục của người múa lân là áo màu vàng hay màu đỏ, chân đi giầy, ông địa thì đầu tròn, bụng to phệ, cầm cái quạt mo phe phẩy, gương mặt tươi cười vui vẻ. Khi lân vào sân múa, lạy ba lạy vào nhà rồi tiếp tục múa. Khi có tiếng trống giục, lân múa nhanh, lên cao. Đến nửa chập, chủ nhà và khách cùng một lúc đốt pháo quăng vào lân, nhiều dây pháo với hàng trăm viên lớn nhỏ nổ, khói bay mịt mù, địa và lân cùng nhảy múa. Qua trận pháo lân mệt, người phụ trách đánh trống dẫn lân ngủ. Khi chủ nhà treo tiền thưởng trên cao thì người múa đưa lân lên múa cao để lấy tiền. Khi múa xong lân xá ba xá vào nhà rồi đi múa nơi khác.
Tiếng cười, tiếng trống, tiếng pháo hòa quyện vào nhau tạo thành sinh khí mùa xuân thật là vui, khiến người ta quên đi bao nỗi nhọc nhằn, đau khổ trong năm cũ.

Lúc còn nhỏ, bọn con nít chúng tôi, mỗi lần nghe tiếng trống múa lân là nôn nao, náo nức chạy ra đường, chạy đến đó để coi. Đối với tôi lúc đó, những người điều khiển con lân và ông địa thật bí ẩn và thiêng liêng. Họ dường như ở một nơi xa xôi bí mật nào đó xuất hiện để đem điều lành, điều vui đến cho mọi người. Mãi đến một lần nọ, khi tôi thấy người điều khiển là một chú quen ở trong xóm, còn ông địa là một anh ở xóm trong tôi mới vỡ lẽ: À… thì ra là vậy! Thì ra những người múa lân cũng là người thường như những người khác!

Những đoàn lân múa ở xóm tôi chỉ là những đoàn lân nghiệp dư, bình dân. Có lần xuống Tân Châu chơi, tôi mới được coi một đoàn lân chuyên nghiệp, “con lân” leo tuốt lên một cái cột cao để lấy tiền thưởng. Những người xem đứng dõi theo mà hồi hộp cho “con lân” vì cây cột đó vừa cao vừa trơn. Lúc đó tôi vừa nể phục người điều khiển vừa trách chủ nhà… "Sao ác quá! Sao đày người ta quá như vậy!”

Ngoài “lân giũ” ra, sau này còn có thêm loại lân mã. Loại lân nào bọn con nít chúng tôi cũng thích, cũng mê. Hồi đó vừa xem lân múa, tôi thường thầm nghĩ: “Nếu tết mà không có lân múa thì buồn biết bao nhiêu!”

Bọn con nít chúng tôi, do ham lân mà cũng có đoàn lân tự chế: lấy cái rổ, cái thúng nhỏ làm đầu lân; lấy cái choàng tắm nối với cái rổ làm mình lân; lấy mấy cái thùng thiếc làm trống; lấy mấy cái mặt nạ giấy làm mặt ông địa, ông Tề Thiên Đại Thánh. Chúng tôi cũng múa, cũng “cắc tùng bình xà” rôm rả đâu thua gì đoàn lân thiệt của người lớn!

Đã mấy chục năm trôi qua! Tết đến người ta cũng mua sắm, cũng dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa,... cũng “Mọi gia đình sung sướng đều như nhau, nhưng mỗi gia đình bất hạnh theo kiểu riêng của mình”,… nhưng chuyện múa lân càng về sau này càng ít thấy. Ở xóm nơi tôi ở hiện giờ mấy năm nay không thấy bóng dáng đoàn lân nào hết! Ra đường cũng không thấy! Hay là tại mình ít ra đường vào mấy ngày Tết?

Có lẽ múa lân ngày tết cùng một số nét văn hóa khác đã dần dần bị mai một đi trong cuộc sống tất bật ngày hôm nay rồi chăng?

*****************************************************
Bà Chị Lê Dum đôn hậu kính mến!
Nể bà chị và nhớ lời hứa, Nguyen Tan đã ráng thức khuya dậy sớm để viết cho xong một bài hầm bà lằn về chuyện múa lân. Nguyen Tan mừng còn hơn ủi xong một đống đồ cao như núi cho bà xã nữa đó chị ôi!
Chúc bà chị luôn quui quẻ quào năm mới!
NT

Nguyên Tân ,đó thấy chưa ?Tôi nói NT viết bài vừa hay lại vừa sống động nửa đấy ,phải không?. Đọc bài nầy những hình ảnh ngày xưa đi coi múa lân hiện về trong tâm trí tôi .
Tôi còn nhớ mỗi lần tết đến ,đội múa lân thường đi từng nhà để múa ,hồi nhỏ tôi sợ ông địa lắm ,khi họ đến nhà ,tôi chung vào kẹt tủ rồi dòm ra ,xong là chui ra ôm mẹ cười khúc khích ,vậy mà vẫn mê lân múa.
NT ,đừng chối nha , hồi xưa tôi thấy NT trong đám con nit dùng rổ ,khăn ,...để làm lân và ông địa nè ,rồi đi múa trong xóm nè ,nhớ hông ?
NT viết bài than cực ,chị cảm động vô cùng ,thôi thì để bù lại một lần nửa qua năm mới chị chúc gia đình hạnh phúc,vạn sự như ý ,
an khang thịnh vượng và những gì mai mắn nhất luôn đến với NT...
Thân mến !
LD

Hồi nhỏ tôi cũng ham múa lân lắm. Tôi lấy cái thau giặt đồ của chị ba tôi để làm đầu lân. Chị ba tôi đánh cho một trận. Không phải vì chị sợ hư cái thau mà chị nói cái thau giặt đồ dơ lắm, không nên đội lên đầu.
Bài viết làm tôi nhớ ngày xưa quá! Cám ơn tác giả.