Trước hết, con Rồng trong văn hóa tâm linh của người Á Đông là vật đứng đầu trong tứ linh “Long, Lân Quy, Phụng”, là biểu tượng cho sự cao quý, hùng mạnh và... bay bổng nhất trong 12 con giáp. Người Việt ta vốn mang dòng máu “con Rồng, cháu Tiên” từ truyền thuyết về “Lạc Long Quân” lấy bà Âu Cơ sinh ra 100 trứng nở 100 con. Vào google gõ chữ “Rồng” cho ra được 35.600.000 kết quả (một con số đáng nể). Xét về mặt hình thể, rồng thuộc nhóm bò sát có 4 chân, vốn có bà con giòng họ với rắn, rít, cá sấu, thằn lằn và cả... cá chép. Rồng sống lưỡng cư, vừa có thể ngụ trên rừng, bơi lặn dưới nước kể cả bay lượn lên không trung. Trong các lĩnh vực địa lý, văn học, nghệ thuật, thậm chí đến kinh tế-chính trị hình ảnh con rồng... bị lợi dụng nhiều nhất.
Về di tích lịch sử Việt Nam có Hoàng Thành “Thăng Long” được xây dựng từ đời vua Lý Công Uẩn. Về danh lam thắng cảnh, có Vịnh “Hạ Long”, “Bái Tử Long” ngoài khơi Quảng Ninh có đảo “Bạch Long Vĩ” (đuôi rồng trắng); ở Bắc Ninh có chùa “Long Giáng”, một danh thắng vùng Kinh Bắc, được xây dựng thời vua Lý Nhân Tông (1072-1127) được nhiều người biết đến qua cuốn tiểu thuyết “Hồn Bướm mơ tiên” của Khái Hưng; rồi bãi biển “Long Hải” ở Bà Rịa-Vũng Tàu; Bến Cảng Nhà Rồng ở Sài Gòn; miền Tây Nam phần có giòng “Cửu Long giang” (Sông Tiền, Sông Hậu thoát ra biển bằng 9 cửa sông); xuôi về vùng Thất Sơn Châu Đốc có ngọn núi Ngọa Long Sơn (núi Rồng Phục hay còn gọi là núi Dài Lớn) linh thiêng và có nhiều cảnh đẹp. Trong các đình chùa, miếu mạo, hình tượng rồng luôn được các nghệ nhân ưu tiên chạm trổ với những “Lưỡng Long tranh châu”, “Lưỡng Long chầu nguyệt”, “Long hí cầu”... Rồng mà ôm trái châu là biểu tượng cho công danh, tài lộc và quyền lực, bởi vậy Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn (SJC) mới cho ra đời vàng miếng SJC chính hiệu “Con Rồng vàng” bốn số 9 để dụ bà con.
Nói chung, rồng phục, rồng chầu, rồng nằm, rồng ngồi, rồng bay, rồng đáp, rồng lạy, rồng leo, rồng ấp (trứng), rồng ăn, rồng tắm, rồng uống nước, rồng phun nước... kiểu nào cũng biểu hiện vẽ đẹp uy nghi, kể cả khi rồng gặp nạn. Rồng trong tục ngữ ca dao VN đã chứng minh điều đó, chẳn hạn như:
Rồng nằm bể cạn phơi râu,
Mấy lời anh nói dấu đầu hở đuôi.
Ăn như rồng cuốn,
Nói như rồng leo,
Mần như mèo mửa.
Rồng vàng tắm nước ao tù,
Người khôn ở với người ngu bực mình.
Chín cột anh chạm chín rồng,
Nơi thì rồng ấp, nơi thì rồng leo.
....
Con Rồng tượng trưng cho sự cao quý, là biểu tượng của vương quyền dưới các triều đại phong kiến. Cái gì của vua cũng đều ghép thêm chữ “Long” đứng đầu cho nó oách như: Long ngai, long sàng, long xa, long bào, long mão, long cổn, long trượng, long thể, long nhan, long tu (vua ăn cơm bị dính hột cơm trên miệng gọi là “Ngọc ẩn Long tu”),... sau này cư dân mạng còn chế thêm đồng hồ của vua gọi là... “Long-gines”, biển vua tắm gọi là “Long beach”, vua đi đánh bài gọi là “Long sền”, vua gặp lại bồ cũ gọi là “Long times no see”... và còn nhiều, nhiều lắm, kể không hết.
Những người tu hành thuộc hệ phái Bửu Sơn Kỳ Hương (vùng Núi Cấm thuộc Thất Sơn, Châu Đốc) luôn có niềm tin về ngày hội “Long Hoa” sau thời kỳ Hạ Nguơn Mạt pháp (ngày tận thế), ai giữ được chơn tu sẽ cùng nhau hội tụ nơi đất Phật. Hình ảnh “Cá hóa Long” (theo điển tích cá vượt Vũ Môn) đã trở thành biểu tượng để chỉ về một sự tiến bộ vượt bậc như về kinh tế chẳng hạn (Việt Nam cũng đang muốn thành con Rồng Châu Á !). Trong hệ phái Vovinam Việt Võ Đạo có bài “Long hổ quyền” nổi tiếng vượt ra ngoài biên giới. Trào Tây, Sở Cứu hỏa được bà con gọi là “Sở Vòi Rồng” cho nó hình tượng.
Hồi xưa coi phim kiếm hiệp, đánh đấm thường đoạn kết là trận thư hùng giữa 2 nhân vật chính trong phim hoặc có đôi trai tài gái sắc sắc đóng cặp, nhà phát hành bèn chơi mấy cái tựa phim thiệt kêu (hay dịch thoát) kiểu như: “Long Phụng song tranh”, “Long hổ quyết đấu” (phim do tài tử Hồng Kông La Liệt thủ vai chính), cho tới “Long tranh, hổ đấu”, “Mãnh Long quá giang”, “Tử long du hí” (những phim để đời của chú “Rồng nhỏ” Lý Tiểu Long) làm đám con nít khoái tỉ tê, giá nào cũng phải vào xem (sau này Trương Nghệ Mưu còn ăn theo, đình đám với “Ngọa Hổ tàng Long”). Trong dòng tiểu thuyết “võ hiệp kỳ tình” Trung Hoa, những ai đã mê Kim Dung không thể bỏ qua cuốn “Thiên Long Bát bộ”, “Ỷ Thiên Đồ Long kiếm” (Cô gái Đồ Long) và mơ màng về người đẹp thánh thiện “Tiểu Long Nữ”, chưởng môn phái Cổ Mộ trong bộ Thần điêu hiệp lữ khiến cu cậu Dương Quá say như điếu đổ, nguyện theo Cô Long đến suốt đời. Rồng sống dưới biển gọi là “Long Vương”, hẳn ai cũng biết nhân vật “Tứ hải Long vương” trong tác phẩm Tây du ký của Ngô Thừa Ân, một trong tứ đại danh tác của văn học cổ điển Trung Quốc. Trong giới hắc đạo như Hội Tam Hoàng, Sakura rất khoái xăm mình hình rồng để tượng trưng cho sức mạnh và quyền lực, đến người đẹp chịu chơi Angelina Jolie cũng đã từng xăm 2 con rồng Trung Hoa nhe nanh vuốt (chắc chuẩn bị ăn thịt Brad Pitt) trên lưng và trên vai trái.
Khi được lên chức hoặc... trúng số độc đắc, người ta thường có cảm giác tưng tửng như “Rồng lên mây”; xếp hàng dài, nối đuôi nhau hay gọi là “rồng rắn”; vẽ tranh, viết chữ (nho) đẹp được khen nét bút như “rồng bay, phượng múa”, còn vẽ tào lao gọi là “vẽ rồng, vẽ rắn”. Được sếp ghé thăm liền bốc thơm “rồng đến nhà tôm” cho sếp nở mũi chơi. Nhậu nhẹt với bạn cố tri, với người đẹp bên cạnh hoặc lâu ngày gặp lại người yêu thì thích chí như “rồng gặp mây”. Cao thủ võ lâm nhậu bia khoái dzô 100% gọi là “uống bia như rồng hút nước”. Anh nào tuổi Thìn ráng kiếm cô vợ tuổi Dậu (thay Phụng) cho xứng danh “Long Phụng hòa duyên”. Trong xây dựng, nối liền nhịp cuối cây cầu phải làm lễ “hợp Long” để... ăn nhậu cho nó sướng. Các nhà phong thủy rất khoái cái vụ “tầm Long”. Nhà nào có “Long mạch” thì dòng họ thành đạt, giàu sang, phú quý nhưng nhớ nhờ thầy xem phong thủy kẻo chạm Long mạch thì chết cả đám. Còn rất nhiều chuyện về Rồng, kể tới hạ nêu cũng chưa hết.
Tóm lại, mặc dù rồng là con vật không có thật, chỉ mang ý nghĩa văn hóa, tâm linh nhưng chắc chắn rồng sẽ mãi mãi tồn tại như là một biểu tượng của sự hùng mạnh và thành đạt. Hy vọng năm mới Nhâm Thìn, mọi điều tốt lành sẽ đến với mọi người và thành đạt như “Rồng lên mây”, nhứt là bà xã tui (cầm tinh con Rồng, còn tui tuổi Hổ) mong sao hai vợ chồng “Long... Hổ hòa duyên”, không có cảnh “Long tranh Hổ đấu”./.
