NGƯỜI CHỊ HỌ
Bảy tuổi tôi đã nhớ về Chị khi vào một buổi trưa oi bức trên lầu, chị và tôi đùa nhau lấy cái áo đầm của tôi mặc vào đứa em trai hai tuổi, em mũm mĩm, sổ sữa cho nên cái áo vừa khít, chị mặc xong, xoay em trai một vòng cho tôi nhìn rồi cười, tôi phá ra cười, em trai tôi cười theo luôn, em chưa biết khái niệm là con trai mà bị bắt mặc áo đầm, em thấy chị và tôi cười - em cười lây. Chị là con người dì ruột, chị về nhà tôi để chăm sóc bọn tôi khi mẹ mất, anh chị lớn của tôi phải đứng ra lo buôn bán. Chị họ ở nhà làm những công việc hằng ngày, việc rất đổi bình thường của một gia đình sống trong căn nhà trên dòng kinh Vĩnh An ở quận Tân Châu. Chị dáng người cao lớn, đảm đang, tận tụy, và rất là nguyên tắc dù rằng đó là công việc nhà. Chị phải làm như vậy vì công việc nhà là một việc làm tuần tự của hằng ngày. Nếu ai có xem phim Cuốn Theo Chiều Gió - sẽ nhớ một nhân vật bà Mammy là nhũ mẫu của cô Scarlett. Chị Họ của tôi có cá tánh như thế, trong phim bà Mammy chìu chuộng cô thiếu nữ Scarlett theo phong cách của gia đình vọng tộc, còn tôi thì lúc đó là một đứa con nít trong một gia đình buôn bán nhỏ nên chuyện lo sức khỏe, ăn uống, rồi ôm cặp đi học là việc chị cần phải lo. Chị không có thời gian để ngọt ngào, chị tức mình vì với mọi cố gắng lo cho tôi, nhưng do nhỏ xương nhất nhà cho nên tôi ốm nhom, tôi như một con tép đồng - rong riêu, chứ không phải như con tép bạc, chị bực mình cằn nhằn " Nuôi mầy chỉ uổng cơm " rồi thường gọi tôi bằng con ốm. Chị ít nghĩ rằng con ốm của chị - có cá tánh của con ốm, một lối hài làm chị tức mình luôn.
Một buổi sáng khoảng 10 giờ, nghe tiếng chị gọi từ trong bếp ở ngoài sau nhà. - Ốm ơi ra đây tao biểu. Tôi đang ở ngoài trước nghe vậy chạy ra ngoài sau bếp, chị đang ngồi trên cái ghế nhỏ, tay đang làm cá, thấy tôi chị nói. - Tao quên mua hành rồi, mầy chạy ra ngoài chợ mua vài tép hành cho tao. Nói xong tay chị vẫn tiếp tục đánh vảy con cá lóc. Do lúc đó còn nhỏ, nên tôi rất sợ đi chợ vì đông người, phải chen chúc nên tôi nói. - Thôi em không đi đâu, vì chợ đông người em chen không được. Nghe tới đó chị nổi sùng, chị quát lên. - Giờ này, 10 giờ sáng rồi, hết người ta đi chợ rồi, mầy đi nhắm mắt hả họng mầy cũng không đụng ai. Tôi lúc đó nổi hứng chọc chị. - Thiệt hông? em sẽ đi kiểu nhắm mắt hả họng như chị nói, nếu em có đụng đổ hàng gánh của ai, chị phải đền cho người ta nghen.
Tôi nói vừa dứt câu, thì chị chộp lấy chiếc dép nhật ném bay về phía hướng tôi đang đứng, chiếc dép do nhẹ cho nên nó bay gần tới tôi là nó hạ cánh. Tôi cười hi hi nói với chị - đưa tiền cho em đi mua . Nói xong tôi không dám lại gần chị để lấy tiền, mà tôi nói chị thảy tiền về phía tôi để tôi lấy đi mua. Chị không có thời giờ để la tôi nữa, tôi chạy đi mua hành mang về mà cũng không dám lại gần, từ xa tôi thảy bó hành cho chị rồi chạy lên nhà, chị chưa bao giờ đánh đòn bọn tôi nhưng chị lớn tiếng khi la nên tôi tránh.
Buổi chiều khi chị Hai từ quán vải về nhà, chị Hai mới săn sóc tôi và tôi ngủ chung với chị Hai. Ban ngày chị Hai đi bán nên mọi việc ở nhà có chị Họ tôi lo. Chị nấu ăn rất ngon, ngoài việc nhà chị còn có đôi mắt thần tình chuẩn đoán bệnh cho bọn tôi, rồi trị bệnh bằng phương pháp " cạo gió." Hàng xóm của tôi đều khen chị mát tay, cạo gió hay nên thường nhờ chị cạo gió giùm. Riêng, từ anh Tư, anh Năm, tôi và em trai - đều cho rằng " xui lắm " nên mới được chị cạo gió. Chị biết anh em tôi sợ cạo gió nên chị âm thầm rà đôi mắt đoán bệnh rồi chờ buổi trưa rảnh là chị chộp bệnh nhân đè ra mà cạo, phải nói chính xác từ Nạo Gió vì chị cạo sát da luôn, giống như nạo dừa. Đứa nào bị cạo gió thì tất cả đứa khác dọt chạy ra khỏi nhà, y như là khi chị cạo gió thì con bệnh trong người đứa đó phải bỏ chạy, rồi nhập vô mình đứa khác - rồi đứa đó sẽ là đứa kế tiếp bị chị đè cạo gió. Một buổi trưa, chị nhào tới ôm lấy tôi rồi đè ra cạo, người tôi không có thịt mỡ nên từng làn cạo đau thấu xương, chị kẹp tôi lại bằng đôi chân rồi cạo, tôi la hét om xòm, chị thản nhiên cạo, rồi có lẽ tiếng la của tôi làm chị quạu nên lúc cuối chị la lên - - Mầy la hả, mầy la, tao sẽ cạo mạnh nữa cho mà coi.
Nói là làm, chị cạo mạnh nữa vì đó là chiêu cuối cùng, rồi buông tôi ra. Tôi như cục bột gạo nếp trước khi dùng để nấu chè xôi nước, nhão cả thân người, rồi chị lau mình thay đồ khác cho tôi. Tôi không còn sức nữa, chìm vào giấc ngủ, khi thức dậy chị cho ăn cháo, bộ đồ tôi mặc màu xanh lá cây đậm - nhìn trong kiếng với các lằn sọc gió trên cổ, trước ngực, tôi giống hệt như trái dưa hấu. Ngày hôm sau, tôi hỏi chị, làm sao chị biết tôi bệnh mà đè ra cạo gió? chị trả lời không cần suy nghĩ - mầy chạy như con chuột nhắt, rồi chuột nhắt ngồi ủ rũ một chỗ - thì có phải là con chuột trúng gió không?
Anh Ba tôi kể lại, có một lần anh từ quán vải về nhà, vừa qua khỏi chùa Ông thì thấy chị Họ chạy từ dưới hẻm lên, sau lưng chị là anh thứ Tư, trên tay anh cầm khúc cây, anh rượt chị, ... anh Ba chạy tới ôm anh Tư lại, hỏi tại sao, thì anh Tư vừa khóc vừa nói - Chỉ cạo gió đau quá. Thì ra do đau quá anh Tư vùng khỏi bàn chân của chị rồi quơ đại khúc cây rượt chị để trả thù nợ Gió, hihi.
Chị còn là chuyên khoa săn sóc da, chị rất ghét bọn tôi ở dơ, em của chị - đứa thì chơi búng vòng, đứa thì chơi thảy cọc, ... tới chiều thì chị nói " mình mẩy tụi bây đóng đất cả đống." rồi trước khi ăn cơm chiều là chị lôi từng đứa ra sau nhà kế bên lu nước, chị bắt đầu dội nước, chà xà bông rồi kỳ mình kỳ mẩy, chị vừa làm vừa cằn nhằn bọn tôi ở dơ, nói tới đâu là bàn tay chị kỳ thiệt mạnh như thể phải cùng âm điệu với giọng nói của chị, anh em tôi đứng không vững, ngả tới ngả lui, ngả hướng nào thì cánh tay của chị như lò xo kéo ngược chúng tôi lại, cảnh tắm giống như một điệu múa nước, có khi chúng tôi nhảy tưng lên vì tới lúc chị kỳ đất ở lỗ tai. Một buổi chiều từ trên nhà ngó xuống sông, tôi thấy chị ngồi trên cầu ván nhỏ tắm cho anh Năm - chị mạnh tay quá, anh la á á rồi nhảy đùng xuống sông, anh lấy tay tát nước lia lịa lên người chị, chị cười hi hi khoái chí.
So với trong nhà tôi là đứa thấp và nhỏ xương nhất, chị Hai thường mua mấy chai thuốc bổ xương màu trắng đục cho tôi uống, thuốc bổ này nó lờ lợ nên không mấy gì hấp dẫn, uống hoài chẳng thấy tôi lên ký, chị đi lại tiệm thuốc bắc mua thuốc tể, viên tròn tròn đen thui, dẻo dẻo có vị ngọt của mùi cam thảo, ăn đâu được vài bửa thì có đứa trong xóm nó thấy nó ghẹo nói - thuốc tể giống phân con dê, nghe vậy là tôi hết mê thuốc tể, bỏ ngang cái rụp. Chị Họ cũng cưng tôi lắm, một hôm thấy chị hầm món gì trong nồi từ trưa cho đến chiều trên lò than, tới chiều chị múc để trên bàn một tô canh rất lớn. Tô canh có mấy khúc thịt khoanh tròn, màu trắng, độ dầy khoảng 1 tấc, và rất nhiều đậu phọng tươi được hầm chung với thịt. Lúc đó tôi ăn ít và cũng khá kén ăn nên thấy món này ngộ quá nên hỏi chị là món gì? chị nói. - Mầy ốm nhom nên tao mua thịt con trăn hầm đậu phọng tươi ăn cho bổ, tao hầm từ trưa đến giờ với lửa riu riu cho thịt mềm và thấm đậu phọng.
Chỉ cần nghe từ con trăn là tôi không ăn, không đụng vô tô canh luôn. Chị tức la nói - mầy như con cò ma mà còn kén ăn.
Vậy đó mà chị biết tôi thích món cá trèn kho tiêu, nên hễ khi nào chị gặp cá trèn là chị kho cho tôi. Ôi, cái món cà trèn kho tiêu, màu sắc của cái dĩa cá rất đẹp, màu nước màu rất nhạt pha lẫn với chút mỡ vừa đủ để áo nhẹ lên mình con cá trèn - không che hết màu bạc lấp lánh của con cá, điểm trên mình vài hạt tiêu vừa mới xay. Chị để cái dĩa cá kho gần chỗ tôi ngồi, ngày nào có món này là tôi vui lắm, từ từ thưởng thức, ăn chậm chậm, có hôm bị chị quát lên vì mọi người đã ăn xong, chị bắt đầu dọn bàn, mà tôi vẫn còn ngồi đó vét cái dĩa cá, chị la lên - Lẹ lên con ốm, mầy ăn từ đầu mùa cho tới cuối mùa vẫn chưa xong.
Nhớ đến chị, vừa thương vừa mắc cười, có món ốc bưu xào nghệ, sả ớt, đậu phong rang, nhìn đẹp lắm nhưng tôi không ăn. Món ếch đồng chị làm cũng giống vậy, nhưng tôi ăn, chị nói có khác nhau gì đâu? mà có món mầy ăn có món không ăn. Một hôm thấy chị làm thịt con ếch, chị chặt cái mình thì hai cái chân ếch nó giựt cao lên, thấy sợ thiệt.
Tánh của chị hay la, nhưng chị em chúng tôi không lấy đó mà hờn giận chị, chỉ ngán cái tánh vô cùng kỹ lưỡng, ngăn nắp và đôi mắt diều hâu có thể bắt lấy từng tính hiệu sự việc gì. Vì một buổi trưa tôi đi xuống sàn nhà coi mấy con gà mới nở của anh tôi nuôi, tôi rờ mấy con gà con sau đó đi lên nhà thì để ý trên người có mấy con gì nhỏ xíu màu đỏ đỏ bám trên áo, tôi vừa đi lên con hẻm vừa lấy tay phủi phủi, bỗng nghe tiếng chị hét lớn lên - mầy đứng lại, đứng đó. Chị đang ngồi làm bếp ở phía sau, vậy mà chị thấy tôi như thế chị biết chuyện gì, tôi đứng lại chờ chị, chị vô nhà rồi trở ra đi xuống con hẻm, tay chị lôi tôi chạy nhanh xuống sông, thiệt tình hồn vía tôi bay hết vì tôi không hiểu việc gì đang xãy ra với mình. Chị bắt tôi đứng dưới mặt nước ngập tới cổ, cỡi bộ quần áo máng lên chiếc cầu ván, rồi bắt đầu chị chà xà bông, chị tàn sát từ chân tóc, tới lỗ tai, vừa làm chị vừa nói một hơi. - Tao đã nói với anh Ba của mầy rồi, đừng có đem cái ổ gà vô để ở phía trong chỗ không có nắng, vì nơi ẩm và thiếu nắng ổ gà sẽ sinh ra con Mạt Gà. Rồi mầy coi con mạt gà chúng sẽ lan khắp lên nhà, sẽ cắn, hút máu cả nhà, ... tao nói rồi mà nó có nghe đâu.
Chị bắt tôi ngâm nước khá lâu, rồi chạy lên lấy cái khăn xuống quấn cho tôi, bộ đồ chị không mang lên nhà. Sau buổi cơm trưa đó chị nấu một nồi nước sôi, chị bỏ bộ đồ của tôi vô đó nấu. Chiều đó anh Ba tôi phải mang cái ổ gà ra ngoài và dùng xà bông quét rửa sàn nhà, còn chị thì dùng thùng xà bông với bàn chãi chà nguyên cái nhà ở phía trên. Lần đó tôi sợ thiệt là sợ con mạt gà vì cái từ cắn, hút máu.
Thuở đó chưa có nước máy, nên phải gánh nước từ dưới sông lên nhà rồi chứa trong thùng phuy, lu bằng sành. Giặt giũ quần áo thì xuống sông, cho nên cũng đỡ việc gánh nước, nhưng có năm mùa hạn gắt, con nước rất cạn, chị không chịu xài nước dơ để nấu ăn, chị đi ra tuốt ngoài bãi cát gánh nước về dùng để nấu ăn. Chuyện chị giặt quần áo cũng có chương trình hẳn hòi, có nghĩa là hình như cách hai ngày là chị tụ tập một hai chị em hàng xóm - mang thau quần áo xuống sàn nhà của tôi mà giặt. Dưới sàn nhà tôi được xây như tầng hầm, có cửa khóa, ở trong là nơi chất chứa đồ thợ mộc của cha tôi, bên ngoài tráng xi măng một khúc rộng - từ đây có thể đi thẳng xuống mé sông. Nhóm giặt đồ của chị thật là vui vào buổi trưa, tôi không nhớ các chị em nói những gì, họ cười nói rôm ra, nhắc lại tuồng cãi lương, ... tôi chỉ nhớ một thứ đó là mấy món ăn dân dã mà các chị mua. Thường thì chùm me chua ăn với nước mắm đường, me có trái non lép chỉ cần chấm quẹt vô chén nước mắm rồi há miệng nhai, có trái già thì phải chẻ ra làm hai, lấy cây dao tách cái hột ra ngoài, dùng muỗng múc miếng mắm đường bỏ vô chỗ trống của hột me, rồi cầm miếng me ăn làm sao đừng để nước mắm nó nhiểu xuống áo, đây là món ăn hầu như lúc nào cũng cần phải có cho nên các chị luôn mua sẳn. Phần tôi đôi khi phải chạy lên đường đứng canh mấy món khác, như càng cua đồng, chùm me nước, ... khi thấy ai bưng bán là tôi kêu mang xuống sàn nhà cho các chị mua.
Mấy món này rẻ tiền, càng cua thì đã luộc sẳn còn nóng hổi, ăn với muối ớt. Me nước thì được kết thành chùm, lựa chùm có nhiều trái chín - màu đỏ hồng. Chị thường cho tôi ăn chùm trái chín, tôi tách từng hột ra ăn, me nước bên trong thịt màu trắng, có hột đen bóng, nguyên cái vỏ me nước tôi đeo vô tay như vòng đeo tay.
Cũng có ngày chị thảnh thơi, chị đi thăm bạn hay thăm bà con vào buổi trưa. Chị bắt tôi đi theo, chị nắm nách thảy tôi lên chiếc xe lôi, tôi không nhớ xe chạy bao lâu. Tới nhà của người bạn ở trong cây số 3 - 4 bên đường đất, nhà bạn chị ở mé sông, chị và bạn ngồi nói chuyện, tôi lẩn quẩn rồi đi ra phía mé sông. Đó là một buổi trưa rất đẹp, đang là mùa nước lên, nước chảy cuồn cuộn, phía sau nhà cây cối rất nhiều, màu xanh um, một thân cây rất to có một nhánh to chĩa dài ra xuống sông, tôi leo lên nhánh cây, ngồi đó nhìn dòng nước chảy, chung quanh rất yên tĩnh, gió rất mát tạo cảm xúc lâng lâng, và tôi cảm thấy đói bụng, tôi muốn được người ta cho ăn cái gì đó. Sau này tôi mới hiểu cảm giác lâng lâng đó chính là cảm xúc sự thanh bình của một làng quê. Có ngày chị và tôi đi đến một con sông, cần phải qua đò, tôi hỏi chị - mình đi đâu? chị chỉ qua bờ sông kia - mình đi qua Kinh Xáng. Đến nhà người quen, tôi được cho ăn bánh, rồi tôi cũng đi khám phá - tôi ra ngoài sau nhà, ở phía sau có một hàng dây leo, lá màu xanh mướt, có cọng dài trên đó có trái nhỏ, tròn, màu xanh và màu tím. Tôi hái trái màu tím mang vô nhà hỏi chị là trái gì, chị nói đó là trái mồng tơi. À, thì ra đó là trái mồng tơi, mà thỉnh thoảng tôi nghe tụi bạn nói có thể hái trái mồng tơi làm mực viết, nhưng trái tím ít quá, sau lần đó tôi rất thích được lên Kinh Xáng để hái trái mồng tơi.
Chị còn có biệt tài làm bánh khá nổi tiếng, bánh bò nướng thật xốp, nổi lên cao. Bánh gan thì thuộc loại số một luôn, rất mịn và thơm lừng. Hai món bánh này chị làm suốt năm, trở thành quen thuộc, thường chị nướng bánh vào buổi tối nên khắp nhà thơm mùi bánh. Làm bánh thì chị không nhờ tôi phụ, nhưng khi gần đến Tết thì tôi trở thành thợ phụ làm mứt cho chị, một công việc mà tôi bị bắt buộc phải làm, thường thì chị không cho tôi vô bếp để coi chị nấu ăn, chị đuổi tôi ra vì chị không có thời gian chỉ dạy cho tôi nấu, chắc có lẽ lúc đó tôi cũng còn quá nhỏ. Tôi không ngủ trưa được, nên tôi phải phụ làm mứt ăn Tết. Chị mua me về ngâm trong thau, rồi bắt tôi gỡ vỏ me, phải gỡ nhẹ tay không cho trái me bị có lỗ. Mứt cà gió thì chị bắt tôi dùng một cây vuông có đóng một số kim cúc, cầm cây bằm bằm vô trái cà gió cho nhẹ, vừa đủ để hạt cà gió và nước chảy ra ngoài. Mứt chùm ruột, là món tôi ghét nhất vì chị bắt tôi bỏ một nắm chùm ruột vô cái nồi gang nhỏ, cầm cái nồi lắc lên lắc xuống cho đều tay, đủ để chùm ruột ra nước chua mà không bị dập nát trái chùm ruột. Mứt mãng cầu chua thì tôi phải cắt giấy kiếng trong thành vuông để sau khi rim xong mứt chị bỏ từng miếng mãng cầu vô giấy kiếng, tôi chỉ cần cuộn hai đầu lại là xong.
Mứt me của chị rất đẹp, trái me căng tròn màu đỏ huyết dụ, nhưng không quá ngọt vẫn còn vị chua của me. Mứt chùm ruột thì thật thơm cũng còn vị của chùm ruột, độ đường chị cho vừa phải. Mứt cà gió cũng không chịu thua kém với hai món mứt trên, tất cả mứt chị cho vô keo kiếng rồi đem dấu tuốt trong tủ, chị không cho ai trong nhà đụng tới mứt, chờ tới đêm giao thừa cúng xong rồi tha hồ mà ăn. Có lần chị làm mứt trái hủ qua, cha tôi nói hết mứt để làm hay sao mà lấy trái hủ qua đắng đem đi làm? tôi nhớ chị bắt tôi mang mâm mứt hủ qua phơi nắng trên nóc nhà hàng xóm, trái mứt màu xanh bên ngoài khoác chiếc áo trắng của đường. Xong chuyện làm mứt, chị mang mùng mền xuống sông giặt để ăn Tết, tôi theo chị xuống sàn nhà, đứng vô thau xà bông dùng chân đạp mùng mền rồi chị mang xuống sông giặt cho sạch. Tôi nhớ lắm những cái Tết thật êm đềm ở Tân Châu.
Chị rời ra riêng khi tôi học lớp 6, chị giỏi giang nên buôn bán rất tốt, khi đi chợ tôi thường ghé nơi chị bán. Hễ gặp tôi là chị cười, lúc này tôi mới để ý chị có ánh mắt và nụ cười rất là hiền hậu, tôi lớn hơn nên chị không còn la như hồi nhỏ, chị nói chuyện rất ngọt. Sau này nhà chị ở gần cái bồn nước, ngang trường Nam, tôi hay ghé nhà chị chơi vào buổi tối, lúc nào chị cũng vui khi gặp tôi. Rồi sau thời gian xa quê, lần nào về thăm chị tôi hỏi chị thích gì, chị đều nói thích lãnh Mỹ A, tôi mua lãnh Mỹ A cho chị may quần. Tôi thương chị lắm, thương chị ở với gia đình tôi trong những ngày khó nhọc, tôi thương chị ra bãi cát gánh nước sạch mang về nấu cơm, ... khi về Tân Châu thăm gia đình chị đều đến gặp tôi, chị bẽn lẽn ngồi bên tôi không nói gì, qua ánh mắt tôi đoán được tình thương chị dành cho tôi rất nhiều nhưng mắc cỡ không thể nói ra, chị ngồi bên tôi không nói nhiều, tôi hiểu ý chị - nên ngồi kế bên lấy tay vuốt nhẹ lưng chị, chị cười nhẹ nhàng. Một lần về thăm nhà, tôi bị bệnh, tôi đòi chị cạo gió cho tôi, tôi muốn sống lại thời làm con nít được chị săn sóc. Không như ngày xưa, bàn tay chị đặt trên lưng tôi thật mềm, từng đường cạo gió thật êm, đúng nghĩa mát tay. Tôi hỏi chị có thích cạo gió cho tôi không? chị gật đầu cười, tôi ôm xiết chị và qua ánh mắt của tôi - chị biết tôi thương chị rất nhiều.
Daly Mùa Đông 2015
|