Trường Trung Học Công Lập Tân Châu

Cái bệnh "thày lai" nầy không phải ai cũng có hết đâu HH, đừng thuyên giảm mà nên làm cho nó nặng thêm có lẽ hay hơn.

BD kể một câu chuyện "thày lai" vui vui cho mọi người nghe chơi.

Một lần đi đường trường, BD thấy có người quên gạt chân chống xe. Biết như vậy người đó có thể gặp nguy hiểm nên BD đã tăng ga đuổi theo để báo cho anh ta hay. Đến chừng đuổi kịp và báo xong, BD dzọt luôn lên phía trước.
Một lát sau, BD nghe có tiếng hét bên tai: "Chị ơi! xe chị cũng chưa gạt chân chống kìa!"
A... thì ra chính BD cũng quên gạt chân chống và anh ta phát hiện nên đuổi theo BD để báo...
Trời đất!...
Huề...

Đôi khi tôi hỏi người tỉnh khác về từ "thày lai" thì đa số họ trả lời là chưa nghe từ này bao giờ.
Đôi khi tôi lại nhớ đến từ này và thắc mắc nó ra đời từ đâu.
Sáng nay tôi lại nhớ đến nó và tự nhiên nghĩ ra được ý này: có lẽ nói "thầy lai" mới là đúng chăng? (tôi đã viết "thày lai" là tôi sai).
"Thầy lai" thì sẽ có nghĩa hơn? Thử cắt nghĩa đùi:
- "thầy" là... thầy
- "lai" là đến
Vậy "thầy lai" là "ông thầy ổng đến" , tức là khi mình tự nhiên "xía vô" chuyện của người khác tức là tự nhiên "nhào" đến "làm thầy người ta" giải quyết giùm người ta chuyện này chuyện nọ thì mình bị gọi là "thầy lai"
???
Nhưng mà... đây là từ bình dân ở địa phương, chả lẽ... chả lẽ...

Rất mong các Thầy Cô và các sư huynh, sư tỉ (những "người lớn") tiếp giùm. Xin cám ơn trước.

Còn TNP thì hông "thầy lai" nữa... tắt máy đi đây...

mèo đọc một bài viết trên internet của Nguyễn Dư (Lyon, 11/2006) có liên quan đến từ "Thày lai" xin được trích đăng như sau :
"......
Đang nói đến trẻ con, nhân tiện xin nhắc lại hai trò chơi của trẻ con...

Thìa la thìa lẩy
Con gái bảy nghề
Ngồi lê là một
Dựa cột là hai
Theo trai là ba
Ăn quà là bốn
Trốn việc là năm
Hay nằm là sáu
Láu táu là bảy.
Thìa la thìa lẩy là một trò chơi của con gái.
Bài ca " kể tội " con gái. Nhưng con trai đừng mừng vội. Thật ra, muốn kể tội con trai thì chỉ cần đổi tội thứ ba " theo trai " thành " theo gái " là xong. Ai dám nói là con trai không ngồi lê, dựa cột, trốn việc, không thích ăn quà hay không láu táu ?

Vấn đề được đặt ra ở đây là tên trò chơi.

Thìa la thìa lẩy, hay nói ngắn gọn hơn là Thìa la, nghĩa là gì, có dính dáng gì với nội dung bài ca không ?

Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê định nghĩa Thay lảy : chìa ra như thừa, một cách khó trông : ngón tay thừa mọc thay lảy ở cạnh ngón tay cái. Ở ngay ngoài rìa : Đứng thay lảy ở bờ giếng.

Tự điển Huỳnh Tịnh Của và tự điển Génibrel có từ Thày lay, Từ điển Văn Tân có từ Thay lay.

Thay lay và Thày lay được định nghĩa là : Làm tài hay, gánh vác việc vô can. Làm chuyện thày lay là làm chuyện không ai cầu, ai mượn. (Ngày nay người ta thường mắng những kẻ thích gánh vác chuyện của người khác, làm những chuyện không ai nhờ mình là...láu táu, nhanh nhẩu đoảng).

Thày lay chính là tội thứ bảy của bài ca.

Rất có thể là Thày lay đã bị biến âm thành Thìa la. Thìa lẩy là láy âm của Thìa la.

Thế nhưng...

Chúng ta còn một bài ca Thìa la khác :


Thìa la !
Bà cho ăn bánh
Bà đánh đau tay
Chắp tay lạy bà
Cháu đã thìa la !

Rõ ràng đây không phải là bài ca của một trò chơi nhiều người. Đây là một bài ca của bà hát chơi với cháu. Cháu béthìa lađược thì được thưởng, được bà cho ăn bánh. Hai tiếng Thìa la không mang tính xấu của Thày lay.

Thìa la của cháu bé nghĩa là gì, từ đâu tới ?

Từ cổ Thài lai nghĩa là " trỏ bộ hai chân dạng ra " (Tự điển Khai Trí Tiến Đức).

Nằm thài lai ra : être couché les jambes écartées (nằm dạng hai chân, Génibrel).

Có nhiều khả năng là Thài lai bị biến âm thành Thìa la.

Thìa la là bài ca để bà dạy cháu tập lẫy, lúc cháu được bốn, năm tháng. Đứa bé được đặt nằm ngửa hay nằm xấp. Bà vỗ tay hát cho đến khi " cháu đã thìa la ", lật xấp hay lật ngửa " chổng bốn vó lên trời ".

Có sự trùng hợp lí thú là thày lay và thài lai bị biến âm, cả hai đều trở thành thìa la. Phải chăng vì người miền Nam phát âm thày lay giống như thài lai cho nên người miền Bắc đã biến âm cả hai từ thành một từ chung là thìa la? "
Hết trích

đôi lúc con nghĩ mình cũng hơi thầy lai
đi ngoài đường thấy xen người khác quên gác chổi khi chạy là con lại nhắc họ. nhưng cũng hơi quê vì chả ai them nhìn lại mà chỉ đá chổi lên rồi đâm thảng , thiệt vừa quê vừa hơi buồn. nhưng thôi kệ giúp ai dược cứ giúp vậy

Tôi nghĩ "'thày lai" hay"thầy lai" đều không ổn.
Thày = Thầy (tiếng / chữ Nôm).
Lai=đến (tiếng/chữ Hán Việt)
Từ kép/ghép không thể Hán Việt + Nôm. (Thế thì nông cạn, thâm sâu tùy theo thì sao ?/Cạn,Sâu, Theo (Nôm)giải thích Nông, Thâm,Tùy(Hán Việt).
Để tìm hiểu Tôi tra từ Điển thấy từ : Thày lay đúng với nghĩa " tự nhiên "xía vô" chuyện của người khác tức là tự nhiên "nhào" đến "làm thầy đời khuấy động chuyện của người ta.
Nếu cắt nghĩa đùi , thử chiết từ sẽ thấy (copy nguyên trang Tự Điển của Trần Văn Kiệm bỏ phần chữ Hán)

Thày *
- Sư phó, sư trưởng: Bái làm thày
- Còn âm là Thầy*
- Ưa xâm vào việc kẻ khác: Thày lay hớt lẻo

Lay *
- Lắc cho động: Gió lay cành trúc la đà
- Rung động, lắc lư: Cành trúc lung lay
- Không vững: Thế đứng lung lay; Sống lay lất
- Rất đen: Đen lay láy

(Hai nghĩa sau của từ Lay không phù hợp,Tôi ghi thêm).

Phần góp ý này nếu thấy không ổn; mong được đón nhận ý kiến bổ khuyết.
Thân mến
NT2

Chị TNP,
Cái vụ thày lay nầy BC cũng thày lay nhiều. Cũng có cái được hay luôn cái dở, nhưng ko đến nổi tệ hại khiến người chê trách. Biết làm sao được ai biểu...thày lay chi.