Trường Trung Học Công Lập Tân Châu

MÙI ỔI
Lâm Du-Yên

Mỗi ngày đi học tôi đều đạp xe ngang qua căn nhà ấy.
Đấy là một căn nhà nhỏ, mái và vách đều lợp bằng lá. Những đám dây leo phủ kín bên ngoài khiến người ta lầm tưởng cho nó là một lùm cây. Mái nhà được phủ bởi vô số chiếc lá xanh mướt, to nhỏ không đều nhau, xen lấm tấm những màu vàng đậm, nhạt : màu vàng của hoa mướp, của hoa thiên lý và của một loài hoa nữa mà tôi không biết tên.
Một lần thấy tôi nhìn nó quá chăm chú, chị Đằng bảo:
-"Ông chủ nhà nầy hồi xưa thương má mầy lắm đó!".
Không có chi tiết ấy, thì nó cũng đã thu hút tôi một cách mãnh liệt lắm rồi !
Thay vì nhìn ra đường, nó lại quay ngang ngó về hướng con kinh, đưa cái hông ra chống chọi với mọi tia mắt tò mò. Nằm lọt thỏm trong một khu vườn trồng toàn cây ăn trái mà hầu hết là ổi, với hàng rào xương rồng bao quanh, nó có dáng dấp của một kẻ cô đơn và khắc nghiệt. Cố nhìn kỹ sẽ thấy ở cuối vườn có một cái chỏng tre và một cái võng nhỏ bện bằng vỏ cây bố treo tòn ten trên hai thân cây ổi.
Vào những ngày trời lạnh gió đuổi mùi ổi bay ra đường nên mỗi lần đi ngang, tôi cố căng mũi hít thật sâu, thật đầy, hầu để dành cái mùi thơm rất dễ chịu ấy trong phổi càng nhiều càng tốt.
Người chủ căn nhà nầy cũng làm tôi tò mò ghê gớm, rất hiếm khi tôi nhìn thấy ông. Hình như ông ấy làm nghề bắt cá thì phải, vì ở bến sông trước nhà có một chiếc xuồng câu, mấy tay lưới rách, mấy cái lộp hư và một cái vó cá nằm trong nước.
Hàng ngày tôi và chị Đằng đạp xe đi học cùng nhau. Vì học hai buổi nên phải bốn bận đi về. Hai chị em có thú vui là ví những con gà, con vịt chạy lang thang ngoài đường. Hôm nay cũng vậy. Vừa thấy bầy vịt nhởn nhơ chị Đằng vội vã phân công liền: Tôi chạy sát lề phải, chị phía trái. Hai đứa đạp xe bằng một chân còn chân kia lùa ép bầy vịt đi về phía trước. Được hơn chục bước thì con vịt đầu đàn trở chứng đâm sầm vào xe tôi. Tôi té đánh "hụyt", văng vào lề đường, mông bị gai đâm nhói buốt. Đau và sợ làm tôi khóc hu hu. Chị Đằng quýnh quáng kéo tay đỡ tôi đứng dậy, đau thấu trời làm tôi hét lên một tiếng "ái" thật to.
- Có sao không cháu?
Tôi ngước mắt nhìn lên, đúng là ông ta rồi. Vậy ra tôi đã té văng vào đám xương rồng hàng rào nhà ông.Tôi nín bặt và nhìn ông chăm chú.
Ông cười trấn an rồi nói:
- Đâu vào đây chú xem, chắc cháu bị trật tay rồi.
Vừa nói ông vừa đỡ tôi đứng dậy.
Ôi! thế là mong muốn của tôi đã đươc thực hiện. Tôi cứ ước ao khám phá ngôi nhà và khu vườn nầy. Thật là cám ơn bầy vịt không biết để đâu cho hết!
- Cháu ngồi đây đi.
Ông ta nhường cái ghế duy nhất trong nhà cho tôi rồi ngồi xổm xuống đất. Xăn tay áo của tôi lên cao tận vai và bảo:
- Chịu đau chút xíu nghen, để chú sửa lại cho ngay khớp.
Bây giờ được dịp nhìn tận mặt, tôi nhận ra ông rất hiền : Hai mắt ông dài, khóe gần nhau và hơi chúc xuống. Những nếp nhăn ở đuôi mắt xòe rộng như đuôi cá. Một cục thịt dư nhỏ bằng hột tiêu nằm sát mép tai...đang mãi nhìn bỗng tôi nghe đau nhói một cái và hét lên lần nữa.
- Xong rồi! Từ giờ cháu nhớ đừng có xách nặng, hay chống cái tay nầy xuống đất nghe.
Tôi vừa dạ vừa đưa tay quẹt nước mắt. Ông ta nhìn tôi rồi cười. Nhìn xuống hai bàn tay mình thấy bám đầy đất, chắc mặt tôi lem luốc hết rồi.
- Ra đây chú rửa mặt cho.
Vừa nói ông vừa dắt tôi ra lu nước trước nhà. Bàn tay to bè của ông khum lại hứng từng bụm nước từ chiếc gáo dừa, phả vào mặt tôi rồi xoa thật nhẹ nhàng.
Chợt ông hỏi :
- Cháu là con ai vậy?
Chị Đằng láu táu tranh lời:
- Nó là con cô năm Hân đó chú!
Bàn tay đang xoa đều trên mặt của tôi bỗng khựng lại.
- Nhà chú trồng nhiều ổi ghê! Sao chú không hái?
Tôi vừa hỏi vừa đưa tay chỉ những trái ổi chín rụng đầy trên đất.
Ông lắc đầu:
- Hái làm chi ? Có ai ăn đâu!
Rồi như chợt nhớ ra, ông bảo:
-Để chú hái cho cháu mấy trái đem về ăn.
Tôi định từ chối nhưng biết má thích ăn ổi nên thôi.
Ông xách cái lồng đi về tận cuối vườn lát sau mang lại một bịt ổi đầy.
- Nè, cháu mang về đi chừng nào muốn ăn thì cứ ghé hái nghen !
Chị Đằng thúc cùi chỏ vào lưng tôi một cái rồi nói:
- Về đi mầy ! Mình ăn cơm rồi còn học buổi chiều nữa.
Hai chị em vội đứng lên chào và xách bịch ổi ra về.
Má đón tôi trước cổng mặt hầm hầm:
- Đi đâu mà tới giờ nầy mới về hả?
Rồi thấy bộ dạng tôi má hoảng:
- Trời đất ơi! Bộ té xe nữa à?
Vừa hỏi má vừa kéo tay tôi, trúng vào cái tay đau, tôi liền rú lên:
-Đau quá !
Má lật đật buông ra rồi vén tay áo xem chỗ đau. Bàn tay má xoa trúng ngay chóc cái chỗ ông chú khi nãy đặt tay vào để nắn khớp.
Má xuýt xoa:
- Đau lắm hả con?
Tôi gật đầu, ráng ép hai giọt nước mắt rớt ra, rồi móc trong túi một trái ổi ngon nhất để dành đưa cho má :
- Má ăn đi ổi nầy thơm lắm đó!
Má cầm trái ổi đưa lên nhìn, chùi vào áo rồi cắn một miếng to gần nửa trái, mùi ổi tỏa ra thơm phức.
Má khen:
- Ổi ở đâu mà ngon quá vậy con?
- Hồi nãy con té vào bụi cây xương rồng của chú nầy, rồi chú đem con vô nhà sửa tay, còn hái ổi cho con nữa đó má. Chú tốt mà hiền ghê hén má ?
Má không trả lời, chầm chậm nhai từng chút một nửa trái ổi còn lại. Tôi len lén nhìn lên, thấy đôi mắt má buồn rười rượi, đang nhìn về một nơi nào xa xăm lắm!

LDY

Dạ hổng phải đâu anh ongdungthong ôi!
Chị Lâm Du-Yên là bạn học của bà chị. Bà chị của Ngọc La trong Diễn đàn này có tên là Ngọc Lê (tên gọi ở nhà) và Phan Thị Đào (tên trong khai sinh). Đó là nhân vật chính mặc áo bông đen trắng trong loạt hình này viewtopic.php?f=20&t=3764

Chị Lâm Du-Yên đúng là đa tài. Trong thơ, trong truyện ngắn hay hồi ký của chị ý tứ luôn sâu sắc, từ ngữ dùng thật "đắc địa", đúng hông ĐSH? (Hỏi NL, NL trả lời liền. NL hỏi lại, hổng được "lặn" à nghen "ông hai"!)

Lâu quá hổng có đọc được thơ của "ông hai" đó nha!

Chúc "ông hai" luôn mạnh phẻ và... "đời đời hổng mua được bình hơi mới"

" MÙI ỔI" tên tựa nghe mộc mạc và thơm tho mùi hương đồng gió nội. Nội dung êm đềm của một thời xa vắng. Bài hay quá, cám ơn tác giả.

Hôm dời nhà phải bỏ bớt gần hết cây trồng vì căn hộ mới chỉ có một ban công. Đành phải làm một cuộc sàng lọc, chỉ chọn những cây mà mình yêu thích nhất. Tôi cho đi mấy chậu lan, ti gôn, hồng… giữ lại trầu bà lá lủng, bạch môn, bướm đêm và ớt.
Cô bạn gần nhà được hưởng hết. Cổ mừng húm, hỏi tôi bằng một giọng ngạc nhiên:
-Sao bỏ hết trơn vậy, bộ hổng tiếc hả?
-Tiếc đứt ruột nhưng đành phải chịu. Cái ban công nhỏ xíu hà, chen mấy cái chậu nầy vô là kín mít, chỉ còn vừa đủ chỗ để phơi đồ thôi!
Cổ chỉ chậu lan, hồng rồi hỏi:
-Sao hổng để mấy cái chậu nầy lại, giữ làm chi cái chậu ớt, nó dễ trồng thấy mồ ?
Tôi lập lại câu trả lời lần thứ ba [hai lần trước dành cho mấy đứa con]:
-Tại tui thích bông ớt.
-Tui thấy nó đâu có gì đẹp đâu mà bà thích?
Tôi không trả lời câu hỏi của cổ, bỗng nhận ra rằng mình có sở thích và lựa chọn trái chiều với số đông.
Cây ớt của tôi nhỏ xíu, bông nhiều mà không kết trái. Có lẽ vì ở trên cao nên mấy con ong, bướm bay không tới và không thụ phấn cho nó được. Bông của nó nhỏ đến tội, năm cái cánh trắng mỏng tanh với cái nhụy màu tím than ở giữa. Nó cứ nở rồi ngày sau là rụng. Tôi thụ phấn nhân tạo cho nó bằng cách lấy một sợi tóc ngoáy nhẹ vô cái nhụy như ráy lỗ tai, vậy mà cũng chẳng cải thiện gì hết. Cây ớt của tôi chắc cũng là góa phụ như tôi.
Một lần tôi kể cho cô bạn nghe, cổ ghẹo:
-Người nào của nấy, bà phải lấy chồng thì ớt mới có trái được.
-Bộ tui lấy chồng rồi cũng đẻ con được hay sao mà nó bắt chước tui?
-Biết đâu đó ! Cổ nói bằng cái giọng ưỡm ờ.
Sáng hôm qua khi tưới nước cho nó, tôi bỗng phát hiện một trái ớt nhỏ xíu mọc ở nách lá. Nó chỉ to bằng hột gạo, nhú lên từ cái cuống mập mạp chắc, khỏe. Tôi mừng như lượm được tờ giấy số trúng độc đắc [phải thí dụ cho trung thực vì ít, hay có thể nói là tôi chưa từng mua vé số]. Có một cái gì trong tôi rung lên rất nhẹ. Tôi xúc động như lần đầu tiên chứng kiến một sinh linh ra đời trên miền đất chết. Niềm vui ấy cứ man mác trong tôi trong suốt cả ngày hôm qua, hình như cũng đi theo tôi vào giấc ngủ. Và hôm nay, đầu ngày, tôi muốn kéo dài thêm cái cảm giác lâng lâng đó, nên viết ra cho các bạn xem nè!

Nhà lá
Trên con đường sát bờ kinh hổm rày xuất hiện một căn nhà lá nhỏ.
Gọi là nhà cho oai chớ thật ra nó chỉ là một túp lều bé tí, khoảng chừng bốn mét vuông, nằm phập phồng nửa trên bờ nửa dưới nước.
Chủ nhà là một đôi vợ chồng trạc năm mươi đổ lại, quen mặt với cư dân ở đây bởi họ thường cặp cái xuồng có mái che vô bờ kinh vào mỗi sáng, để bán mấy con cá do người chồng chài được.
Căn nhà được làm từ những tàu dừa nước chặt ở bờ kinh đối diện. Họ mót những cây tre và ván trong mấy cái đống xà bần, từ những ngôi nhà vừa xây xong để làm cột và đóng vách. Cái mái lợp bằng lá dừa nước được trùm kín, bằng một tấm bạt ni lông màu xanh để ngăn nước mưa tuôn qua kẻ lá. Cái sàn ghép từ những tấm cốt pha, đã được dùng để đổ bê tông nên dính đầy xi măng, cũng được phủ một tấm si mi li cũ màu đen lỗ chỗ những đốm rách.
Người vợ, tóc cắt ngắn chỉ dài hơn tóc ông chồng một chút, thường mặc cái áo bà ba màu đen bông chấm bi trắng. Gương mặt tròn dễ nhầm lẫn với những gương mặt khác, bởi không có nét gì đặc biệt. Giọng nói mang âm sắc của dân miền tây với cách phát âm chữ “r” thành “g”.
Lâu lắm rồi không nghe ai gọi con cá rô là cá “gô”nên khi cổ mời: “Mua cá đi mấy cô, bữa nay có cá “gô” ngon lắm nè !”, thì bất chợt trong lòng tôi khởi phát liền một mối thiện cảm dành cho cổ. Cô bạn đi chung hỏi:
-Mấy một ký?
-Tui hổng có cái cân, bán nhắm chừng thôi. Mấy cô mua đi tui bán không có mắc đâu!
-Cá rô khó làm lắm ! Một cô bạn khác bàn ra.
-Đừng có lo, tui làm sạch sẽ cho cô luôn.
-Tui không có mang tiền theo.
-Cô cứ mua đi, ngày mai ghé đưa cũng được.
Cổ bán rẻ hơn ngoài chợ nên mấy người bạn đi chung xúm nhau mua gần hết.
Mấy hôm sau người chồng dựng thêm một cái vó sát bên hông nhà. Thỉnh thoảng tôi dừng chân đứng chờ xem cất vó. Cá không nhiều, đa số là cá rô phi và diêu hồng. Chỉ có một lần dính một con cá tra to bằng cườm cẳng. Cái sự kiện ấy cứ được người vợ nhắc đi, nhắc lại hoài với mấy người mua cá.
Một hôm người chồng chận một cô bạn tập thể dục trong nhóm tôi lại hỏi:
-Cô ơi ! Hôm trước có người nói là ở trong nhóm tập dưỡng sinh có ghé mua cá. Cổ hẹn hôm sau đem tiền tới trả mà tới nay hổng thấy, cô làm ơn hỏi giùm.
Nghe cô bạn kể lại tụi tui chưng hửng, hóa ra có người mạo danh nhóm tụi tôi để lừa gạt họ.
Hôm qua một người trong ban quản trị đem cái đơn đến đưa tôi ký. Tôi cầm lên đọc rồi một nỗi buồn và bất mãn chợt dấy lên, lá đơn ấy đề nghị dỡ bỏ căn nhà lá đó để giữ an ninh và mỹ quan cho khu dân cư nầy .

Sáng nay cô bạn gần nhà vừa đi chợ về, ghé qua cho hai trái bắp nấu còn nóng hổi.
Mừng và cảm động quá! Lấy trong tủ lạnh ra cái hủ dưa mắm rồi rửa tay, lột bắp ra cạp ăn với dưa mắm liền. Những hạt bắp mềm, ngọt, kết hợp với miếng dưa mắm giòn giòn, mặn mặn, cay cay, chua chua...Bỗng thấy đời quá đẹp và con người quá tuyệt !
Vừa ăn vừa suy nghĩ không biết mùa nầy bắp ở dưới quê đã bẻ hết chưa ? Cái đám nhóc ở đó có còn đi mót mấy trái bắp bị bù cào ăn, đem theo chén nước mắm mỡ hành, rồi lượm rơm và mấy nhánh me nước gãy về gầy lửa nướng ? Không biết ở quê còn trồng cái loại bắp tẻ [loại bắp có hột màu vàng và màu tím pha lẫn. Có trái toàn là màu vàng, có trái toàn màu tím, có trái đủ cả ba màu, vàng, trắng, tím trộn chung rất đẹp], hay chỉ trồng bắp nếp và bắp Mỹ mà thôi?
Mẹ cu Bo ngang nhà qua xin mấy ngọn rau tần dầy lá, thấy tôi ăn dưa mắm liền quở:
-Ăn ba cái thứ nầy dễ lên tăng xông lắm đó cô .
Cổ nhìn cái hũ dưa mắm to đùng rồi hỏi:
-Bộ cô thích ăn dưa mắm lắm hả ?
-Ừ.
-Ráng hạn chế đi cô, ba cái mắm nầy ăn nhiều có hại lắm chớ đâu có bổ, béo gì !
Những giọt buồn từ đâu bỗng dưng rơi vào, làm loãng bớt cảm giác hài lòng mà tôi đang có.
Quê tôi nổi tiếng về mắm, kết tội mắm vô tình làm tổn thương cái niềm tự hào âm thầm trong tôi. Một nỗi tấm tức buột tôi phải trả lời cổ, bằng một giọng y chang cái kiểu má tôi cằn nhằn khi gặp điều không ưng ý:
-Quê tôi, ai mà không ăn mắm, ăn từ đời nầy sang đời khác. Một năm ăn mắm hết gần sáu tháng mà đâu có chết chùm vì cái bệnh đứt gân máu đâu ? Tôi cãi
-Cô hổng biết đó thôi! Cái bịnh nầy hồi xưa hay gọi là trúng gió. Bà con cứ thấy ai té sùi bọt mép là tưởng gặp gió độc hay bị kinh phong giựt, đè xuống cạo gió không hà. Cho nên hồi xưa có nhiều người bị chết vì trúng gió lắm !
-Tui ăn cũng ít thôi, mỗi ngày gắp vài đũa chắc cũng hổng sao .
-Cô đâu có ăn nó không, còn mấy món khác nữa. Vì vậy nên lượng muối tiêu thụ mỗi ngày sẽ cao lắm, dễ dính vô cái bệnh cao huyết áp lắm nghe !
Tôi nghe cổ nói mà rầu, bởi đối với tôi dưa mắm không chỉ là một món ăn khoái khẩu. Sự hiện diện của nó còn kéo theo cái không gian ngày xưa, mang lại cho tôi một cảm giác êm đềm, ấm áp.
Hồi đó má tôi nổi tiếng về ủ mắm, làm mắm và nhất là trộn dưa mắm. Má tôi không trộn dưa mắm bằng đường cát mà trộn bằng đường chảy. Má thắng cho đường kẹo lại rồi ướp vào dưa mắm đã xắt mỏng [goị là dưa nhưng có khi làm từ đu đủ, ngon nhất là từ những trái dưa gang còn nhỏ, nhờ có vị dòn xốp chớ không cứng như đu đủ]. Những miếng dưa ấy được moi ra từ những gáo mắm cá linh, cá sặc. Nó đã được nhận chung với cá khi chao mắm lần cuối. Nước từ cá rỉ ra ngắm vào từ từ làm nó trong vắt và có màu vàng như mật ong. Má bầm tỏi, ớt sừng trâu [bỏ hột để lấy mùi thơm hơn là vị cay], rồi trộn thật đều, không vắt chanh vào ngay mà trước khi ăn mới cho vô. Trộn xong má cho vô cái keo thủy tinh [ loại keo đựng chao cở lớn] rồi đặt vô cái tô, chế nước chung quanh để bầy kiến cho dù có bắt được mùi đường vẫn không bò vô được.
Dĩa dưa mắm hầu như có mặt thường xuyên trong mỗi bữa ăn. Có khi nó đóng vai chính, có khi hết sức khiêm nhường nằm cạnh những món ăn khác và chỉ được đụng tới vào cuối bữa. Ngày xưa tôi không mặn mà với nó lắm, đôi lúc còn cằn nhằn sao má cứ bắt ăn hoài dưa mắm.
Bây giờ khi tôi đã gắn bó với nó. Khi cái vị của nó không chỉ thấm qua đầu lưỡi mà còn ngấm sâu vào lòng, khơi gợi cả một niềm hoài niệm. Khi những lát dưa mắm vẽ lại con đường của những bầy cá linh mùa lũ, của những trái dưa trên cánh đồng ngập tràn nắng gió, của những bàn tay thoăn thoắt và những bàn chân với những ngón xòe rộng để bám chặt vào đất, của những gương mặt hết sức thân thương thì sá gì một chút nguy cơ mà phải đành từ bỏ nó! Tôi nói để cổ vui lòng :
-Chắc tui nghe theo cô, bỏ bớt mới được.

LDY đã viết:

Má tôi cũng thế! Dường như người mẹ nào ở Tân Châu (và Đồng Bằng Sông Cửu Long) cũng đều giỏi giang và đảm đang cả! Tôi thì thích đu đủ mắm hơn! Lâu lắm rồi không được ăn nên nghe DY nhắc thấy thèm quá trời! Nhưng phải là đu đủ nhận chung với cá trong hũ mắm kìa,bây giờ dường như người ta không làm như xưa nữa nên không ngon bằng?