Sự Tích Cây Nêu Ngày Tết

Hoài Hương

Sự tích cây nêu ngày Tết

Ngày ấy, không biết từ bao giờ và cũng không biết bằng cách gì, Quỷ chiếm đoạt tất cả đất nước. Người chỉ ăn nhờ ở đậu và làm rẽ ruộng đất của Quỷ. Quỷ đối với người ngày càng quá tay. Chúng dần tăng số phải nộp lên gấp đôi và mỗi năm mỗi nhích lên một ít. Cuối cùng chúng bắt Người phải nộp theo một thể lệ đặc biệt do chúng nghĩ ra là "ăn ngọn cho gốc". Người không chịu. Chúng dùng áp lực bắt phải theo. Vì thế, năm ấy sau vụ gặt, Người chỉ còn trơ những rạ là rạ. Cảnh tượng xương bọc da thê thảm diễn ra khắp mọi nơi bên cạnh bọn Quỷ reo cười đắc ý.

Phật từ phương Tây lại, có ý định giúp người chống lại sự bóc lột tàn nhẫn của Quỷ. Sau mùa đó, Phật bảo Người đừng trồng lúa mà cào đất thành luống trồng khoai lang. Người cứ y lời làm đúng như lời Phật dặn. Quỷ không ngờ Người đã bắt đầu có mưu kế chống lại mình nên cứ nêu đúng thể lệ như mùa trước: "Ăn ngọn cho gốc".

Mùa thu hoạch ấy, Quỷ rất hậm hực nhìn thấy những gánh khoai lang chạy về nhà Người đổ thành từng đống lù lù, còn nhà mình chỉ toàn những dây và lá khoai là những thứ không nhai nổi. Nhưng ác nỗi, thể lệ đã quy định, chúng đành cứng họng không chối cãi vào đâu được.

Sang mùa khác, Quỷ thay thể lệ mới là "Ăn gốc cho ngọn". Phật bảo người lại chuyển sang trồng lúa. Kết quả Quỷ lại hỏng ăn. Những hạt lúa vàng theo người về nhà, còn rạ phó mặc cho Quỷ. Quỷ tức lộn ruột nên mùa sau chúng tuyên bố "Ăn cả gốc lẫn ngọn". Lần này Quỷ nghĩ:

- Cho chúng nó muốn trồng gì thì trồng, đằng nào cũng không lọt khỏi tay chúng tao.

Nhưng Phật đã bàn với Người thay đổi giống mới. Phật trao cho Người hạt giống cây ngô để gieo khắp mọi nơi mọi chỗ.

Năm ấy có một lần nữa, Người sung sướng trông thấy công lao của mình không uổng. Trong nhà Người thóc ăn chưa hết thì từng gánh ngô đã tiến về chứa từng cót đầy ăm ắp. Về phần quỷ lại bị một vố cay chua, uất ức hàng mấy ngày liền. Cuối cùng Quỷ nhất định bắt Người phải trả tất cả ruộng đất không cho làm rẽ nữa. Trong bụng chúng nghĩ:

- Thà không được cái gì cả, còn hơn là để cho chúng nó ăn một mình.

Phật bảo Người điều đình với Quỷ cho tậu một miếng đất vừa bằng bóng một chiếc áo cà sa. Nghĩa là Người sẽ trồng một cây tre có mắc một chiếc áo cà sa trên ngọn, bóng cà sa che bao nhiêu diện tích ở mặt đất thì là đất của Người sở hữu ở đó. Ban đầu Quỷ không thuận nhưng sau chúng nó suy tính thấy đất tậu ít mà giá rất hời bèn nhận lời:

- Ồ! Bằng chiếc áo cà sa có là bao nhiêu.

Chúng nó nghĩ thế. Hai bên làm tờ giao ước: Ngoài bóng tre là đất của Quỷ, trong bóng tre là đất của Người.

Khi Người trồng xong cây tre, Phật đứng trên ngọn, tung áo cà sa bay toả ra thành một miếng vải tròn. Rồi Phật hoá phép làm cho cây tre cao vút mãi lên, đến tận trời. Tự nhiên đất trời trở nên âm u: bóng của áo cà sa dần dần che kín khắp cả mặt đất. Bọn Quỷ không ngờ có sự phi thường như thế; mỗi lần bóng áo lấn dần vào đất của chúng, chúng phải dắt nhau lùi mãi lùi mãi. Cuối cùng Quỷ không có đất ở nữa, phải chạy ra biển đông. Vì thế người ta mới gọi là Quỷ Ðông.

Tiếc vì đất đai hoa màu đều thuộc về tay Người, Quỷ rất hậm hực, cố chiêu tập binh mã vào cướp lại. Lần này Người phải chiến đấu với Quỷ rất gay go vì quân đội của Quỷ có đủ một bầy ác thú như voi, ngựa, chó, ngao, bạch xà, hắc hổ, v.v... rất hung dữ. Phật cầm gậy tầm xích đánh giúp Người làm quân của Quỷ không tiến lên được.

Sau mấy trận bất lợi, Quỷ bèn cho quân đi dò xem Phật sợ gì. Phật cho chúng biết là sợ hoa quả, oản chuối và cơm nắm, trứng luộc. Ðối lại Phật cũng dò hỏi và biết quân của Quỷ chỉ sợ độc có mấy thứ : máu chó, lá dứa, tỏi và vôi bột.

Lần giáp chiến sau đó, quân của Quỷ đem không biết cơ man nào là hoa quả đến ném Phật, Phật bảo Người nhặt làm lương ăn rồi đem máu chó vẩy khắp nơi. Quân của Quỷ thấy máu chó, sợ hoảng hồn bỏ chạy.

Lần thứ hai, quân của Quỷ lại đem oản chuối vào ném quân Phật. Phật bảo Người nhặt làm lương ăn rồi giã tỏi phun vào quân địch. Quân của Quỷ không chịu được mùi tỏi, nên cũng cắm đầu chạy biệt tích.

Lần thứ ba, quân của Quỷ lại đem cơm nắm, trứng luộc vào ném quân Phật. Người tha hồ ăn và theo lời Phật dùng vôi bột vung vào Quỷ. Người lại lấy lá dứa quất vào chúng. Quỷ chạy không kịp, lại bị Phật bắt đày ra biển đông. Ngày Quỷ già, Quỷ trẻ, Quỷ đực, Quỷ cái cuốn gói ra đi, bộ dạng của chúng vô cùng thiểu não. Chúng rập đầu sát đất cố xin Phật thương tình cho phép một năm được hai ba ngày vào đất liền thăm phần mộ của tổ tiên cha ông ngày trước. Phật thấy chúng khóc váng cả lên mới thương hại hứa cho.

Vì thế, hàng năm cứ đến ngày tết Nguyên Ðán là ngày Quỷ vào thăm đất liền, thì người ta theo tục trồng nêu để cho Quỷ không dám bén mảng vào chỗ người đang ở. Trên nêu có khánh đất, mỗi khi gió rung thì có tiếng động phát ra để luôn nhắc bọn Quỷ nghe mà tránh. Cũng trên đó có buộc một bó lá dứa hoặc cành đa mỏ hái để cho Quỷ sợ. Ngoài ra, người ta còn vẽ hình cung tên hướng mũi nhọn về phía đông và rắc vôi bột xuống đất vào những ngày Tết để cấm cửa Quỷ.

Có câu ca dao:

Cành đa lá dứa treo kiêu (cao)
Vôi bột rắc ngõ chớ trêu mọi nhà.
Quỷ vào thì Quỷ lại ra,
Cành đa lá dứa thì ta cứa mồm

Ngày xưa người ta còn tin rằng những lúc cần đuổi quỷ như khi có dịch tễ chẳng hạn, thì treo một nắm lá dứa ở trước ngõ hay vẩy máu chó khắp nơi cho Quỷ khỏi quấy. Ðàn bà thường buộc tỏi vào giải yếm là cũng có một mục đích gần như vậy.
(HH sưu tầm)

TNP

Nói thiệt, từ nhỏ tôi đã nghe đến những từ DỰNG NÊU, HẠ NÊU nhưng tôi chưa thấy CÂY NÊU bao giờ. Có phải chăng cây nêu chỉ có ở các tỉnh vùng ngoài?

Hồi đó, năm nào cũng vậy, tối ba mươi Tết Ba Má tôi dùng sợi dây chì nhỏ để xỏ LÁ BÙA NÊU với các thứ khác vô thành một một "XÂU NÊU". Các thứ khác đó gồm: 3 lá trầu đã được têm vôi đỏ, ba miếng cau khô, 3 miếng giấy vàng bạc, 3 cái chai nhỏ xíu lần lượt chứa các thứ gạo, muối, nước.
Hàng năm, cứ vào khoảng giữa tháng chạp đến Tết là Ba tôi vẽ nhiều lá bùa nêu gởi tặng cho hàng xóm, bà con và người quen, xem như món quà chúc điều may mắn nhân dịp xuân về.

Dù bận rộn chuyện buôn bán tới đâu, năm nào cũng vậy, tối 30 Tết Má và các chị tôi nấu nồi chè đậu trắng để CÚNG DỰNG NÊU: treo xâu nêu ở GIỮA NHÀ, dưới mái hiên. (Sau này lớn lên, tôi ít nghe từ CÚNG DỰNG NÊU và thay vào đó là từ CÚNG GIAO THỪA).
Đến ngày mùng bảy thì nấu mâm cơm CÚNG HẠ NÊU: dời xâu nêu từ chỗ treo ở GIỮA NHÀ sang treo lệch ở MỘT BÊN NHÀ.

Ở Cần Thơ, trong cái xóm mà mức sống từ đủ ăn đến nghèo của tôi hiện nay, tôi thấy người ta thường chỉ CÚNG GIAO THỪA bằng bánh mức+nước trà. Gia đình riêng của tôi cũng bỏ lệ, không có treo xâu nêu gì hết. Thức đến giờ giao thừa là để cúng Ông Bà Tổ Tiên Trời Đất và để chứng kiến cái thời khắc thiêng liêng chuyển tiếp giữa năm cũ và năm mới, rồi hình dung ra giờ này đa số các gia đình cũng đang như gia đình mình, đa số người khác cũng đang như mình. Lúc đó, tôi cũng tự hỏi giây phút này có ai nhớ đến mình, đến gia đình mình không; còn mình, ngoài những người thân trong gia đình, mình có nhớ đến những người thân yêu nào khác hay không.

Còn các bạn, chỗ của các bạn thì sao nhỉ?

ThinhVuong

Câu chuyện của Cây Nêu lúc nhỏ Thịnh Vượng có nghe. Còn nhớ là ở Việt Nam có một quay một đoạn phim về sự tích cây Nêu. TV qua Mỹ từ lúc nhỏ nên không còn nhớ nhiều chi tiết về 3 ngày Tết nữa. Trong ký ức thì hình như ở Tân Châu ít có ai trồng cây Nêu. Tục lệ là ngày 23 tây Âm Lịch đưa Ông Táo về Trời. Trước ngày 30 Tết thì quét dọn sạch sẽ trong nhà, chưng bài dưa hấu, hột dưa, mức, trái cây và chuẩn bị bao lì xì để chúc Tết

. Khi đến ngày lễ Tết không nên quét dọn nhà, nếu cần thiết thì quét từ ngoài vào trong chứ không được quét từ trong ra ngoài. Đêm 30 tây đi Chùa Lễ Phật và đón Giao Thừa. Trong 3 ngày Tết thì đốt pháo từng bừng và có nhà còn có Múa Lân. Thịnh Vượng có ấn tượng là hình như đốt pháo cũng là theo tục truyền làm Quỷ sợ bỏ chạy nhưng không chính xác cho lắm vì đã lâu rồi không vui Tết như VN năm xưa.

Nhắc đến Tết Nguyên Đán thì gia đình có một kỷ niệm mà cho dù lúc đó còn nhỏ thì TV vẫn nhớ rất rõ. Lúc đó TV đang học lớp 2, nhà thì nghèo không được rộng rãi: 3 anh lớn ngủ chung một giường, TV và anh kế ngủ chung giường với Ba Má. Căn nhà đi ra vô không có bao nhiêu và là nhà lá. Năm đó ở nhà vừa mới có được chút tiền để mua cái đồng hồ treo tường về để trên vách. Đêm trước Tết Nguyên Đán mọi người đang ngủ say, bỗng dưng con chó trong nhà cứ sủa mãi không ngừng. Má TV quay đầu lại nhìn ra trước cửa thì thấy bóng một người thanh niên, nên bảo: "Đứa nào đó? Coi coi con Ki làm gì mà sủa hoài vậy." Trong giây phút Má TV quay đầu lại giường để ngủ tiếp thì cả nhà đều nghe một tiếng "RẸT" lớn. Ai cũng thức giấc kêu lên "Ăn Trộm". Tên ăn trộm này thật là lẹ chân nên đã chạy đi đâu mất (hàng xóm lúc này thì cũng đã thức dậy để tiếp bắt ăn trộm. Cái vách lá bên hông căn nhà đã bị tên ăn trộm này làm rách rồi. Anh lớn của TV nhìn sang bên kia vách xem sao tên ăn trộm có cách vào nhà vách bên kia là sân nhà của người ta), và anh ấy đã tìm được một đôi dép mới tinh ở dưới đất tin rằng là của ăn trộm bỏ lại khi leo vào nhà lá này để ăn cắp đồ. Và rồi năm đó anh TV đã có dép mới để mang đi Tết.

Ngộ nhất là đã nghèo mà còn bị ăn trộm vào nhà trước ngày Tết để lấy đi vật quý giá nhất ở trong nhà. Cũng may là Ông Trời còn thương nên không bị mất đồ mà còn lời được đôi dép. Có điều là mấy ngày kế tiếp Ba TV phải lo sửa lại cái vách lá bị tên trộm làm rách.

Ban Điều Hành

Cu kêu ba tiếng cu kêu,
Cho (trông) mau tới (đến)Tết dựng nêu ăn chè.

Dựng nêu (trồng cây nêu), tập tục này nay chắc chỉ còn được nhắc đến như là một nếp cũ về văn hóa?

Thật sự, nay không còn thấy cây nêu, có còn chăng là ở các chùa chiền; ngoài những nhánh tre, gạo, vôi, muối, trầu, cau, buà nêu, còn có lá phướn to dài lớn nhỏ tuỳ nhà chùa treo trên cột phướn trước chùa.

Tập tục dựng nêu có ở mọi miền đất nước tùy tập tục địa phương. Vào những năm trong thập niên 50, Tôi còn thấy dựng nêu ăn Tết.

Đốn, xin hoặc mua cây tre tầm vông, trảy nhánh chừa ngọn để làm cây nêu. Theo thời gian tập tục trồng, dựng nêu không còn thấy. Nhưng được thay bằng cách treo trên ngạch cửa hoặc trên mái hiên trước nhà (túi vải đựng muối gạo, chai nước nhỏ, cau trầu đã têm vôi cùng lá bùa nêu). Ngày hạ nêu đem xuống có khi để y đó đến năm sau.

Không biết nay còn làm việc dựng nêu hay chỉ nói mà thôi?
NT2

Giới thiệu về chuyên mục	Điều hành viên
Mừng Xuân Kỷ Sửu 2009	Trần Công Bá

Trường Trung Học Công Lập Tân Châu

Đăng nhập

Trung Học Tân Châu

Sự Tích Cây Nêu Ngày Tết

Giới thiệu về chuyên mục

Điều hành viên

Ai đang trực tuyến?

Ai đang trực tuyến?