|
Tôi có một người cô ruột, chị của ba tôi, cô mất đã lâu lăm rồi. Là dân Saigon cô lấy chồng có quê ở một vùng Nam Trung phần, theo chồng về đấy sinh sống. Ngày cô qua đời chỉ có ba má tôi ra đưa đám cô mà thôi. Trong ký ức, tôi chỉ nhớ hình ảnh một người cô dáng nhỏ thó, ốm yếu, luôn bận hai cái áo bà ba dù trời nóng hay lạnh. Ngày xưa thỉnh thoảng cô một mình đi xe đò vào thăm ba tôi, rồi hai chị em đi thăm mồ mả ông bà nội tôi. Mổi lần cô vào thường đem theo chai nước mắm cùng ít cá khô làm quà cho gia đình, cô ở nhà ba má tôi chừng hai ngày là trở về. Từ ngày cô mất đi, ba tôi vẩn làm đám giổ cho cô hằng năm. Ba tôi đôi khi nói : giòng họ mình đều ở Saigon, chỉ mổi cô Hai tụi bây là phải xa xứ, một mình nằm ở ngoài đó không biết mấy đứa con cháu có chăm sóc mồ mả cho đàng hoàng không?
Rồi một năm, gần tới ngày giổ cô, Ba tôi bảo: năm nay có mấy đứa con của cô Hai vô đây dự đám giổ, mấy đứa chuẩn bị tiếp đón. Tôi thắc mắc ngoài đó củng cúng giổ cô, sao họ không ở mà lo cúng kiếng lại vô đây? Ba tôi bảo cái chính là họ muốn vào thăm người cậu của mình, một công đôi chuyện. Tôi chỉ biết rằng cô có cả chục người con cả trai lẩn gái, bây giờ họ đều lớn tuổi lắm rồi, đều có gia đình nhưng không biết mặt ai cả, không biết họ sẻ vào đây bao nhiêu người? Tôi mường tượng ra nhửng rắc rối mà họ sẻ mang vào cái nhà nhỏ xíu của gia đình mình mà ngán ngược.
Buổi trưa ngày giổ cô, tôi từ công ty về nhà và nhìn thấy những anh chị em bà con của mình ngồi đầy quanh bàn ăn. Có tất cả 4 người lớn, một người chị Hai cùng ba ông em là 4 người con lớn của cô Hai cùng 5 đứa nhỏ là con cái của các anh chị, đứa lớn nhất gần 30 tuổi và đứa nhỏ nhất khoảng 10 tuổi. Sau khi chào hỏi, tôi quan sát và nhận thấy tất cả họ đều có một điểm chung là nét mặt hao hao như nhau, da sạm đen nổi mốc, tóc cháy nắng đỏ hoe, tất cả đều vạm vở to bề ngang, chân tay gân guốc, to bè nức nẻ....Không lấy ra được một nét gì giống bên ngoại hết. Tất cả vừa ăn vừa hỏi han tình cảnh của nhau, khó cho anh em tôi cái là giọng của nhửng người bà con nói rất khó nghe, tiếng hiểu tiếng không, bởi vậy như hiểu ý, họ nói chậm lại. Ai củng rổn rảng khi nói, khi cười, ăn uống rất khỏe không câu nệ kiểu cách....và tôi đã biết mặt mủi của những người bà con của mình. Tôi cố tìm kiếm coi có điểm chung nào của hai bên cho có vẻ dể nhận ra bà con nhưng vô ích, không lấy ra được gì hết, nội tiếng nói thôi củng khác biệt rồi.Tên của từng người củng lạ, người chị lớn là Trớt, tới Lùn anh rồi Lùn em, kế nửa là Trích nhửng cái tên rặt quê mùa, chỉ có mấy đứa con là tên nghe hay như Tâm, Thủy, Dủng...v...v...Tìm hiểu thêm mới biết gia đình cô tôi ngoài đó rất nghèo, sống chính bằng nghề làm muối, đánh cá gần bờ....Mà năm đó họ bảo thu nhập từ vài công ruộng muối được khoảng gần ba triệu một năm cho một nhà (mấy năm sau nầy nghe họ nói giá muối lên hơn gấp mười lần nên cuộc sống của họ giờ thoải mái hơn) Ăn uống xong cả nhà lo chuyện nghỉ ngơi cho những người bà con, vốn có chủ đích tôi đề nghị đưa tất cả đến một nhà nghỉ cách nhà hơn hai cây số và mướn cho họ hai phòng để nghỉ ngơi. Hôm sau vào đây chơi thì cứ nhẩy xe buýt có trạm ngay trước nhà nghỉ, thấy củng tiện nên ba tôi đồng ý. Thế là mấy anh em tôi mổi người một xe gắn máy thay phiên chở mọi người ra đấy, tôi bỏ tiền ra mướn hai phòng cho chín người, may là nhà nghỉ nầy củng ế ẩm nên họ củng đồng ý cho mướn.
sáng sớm nghe tiếng kêu cửa, tiếng láo nháo, không biết sao,tất cả những người bà con trở vào nhà sớm quá vậy. Hỏi ra mới biết, họ nhất định không chịu ở tiếp ngoài nhà trọ, lý do: nhà trọ gì giống như bị giam lỏng (?), con nít không được chạy tới chạy lui, không được dòm ngó chổ nầy chổ nọ, khuya khó ngủ ra hành lang ngồi hút thuốc bị bảo vệ mời vô phòng, nói chuyện lớn tiếng bị nhắc nhở...v....v...Nên họ nhất quyết một là ở nhà cậu, chật chội củng được miển là thoải mái, bằng không thì đón xe về quê. Đành vậy chứ biết sao? Cả ngày ba tôi mệt đứ đừ vì mấy anh chị gọi ông bằng cậu, họ hỏi đủ thứ, rồi bắt tụi tui chở về Saigon thăm mấy người bà con. Buổi chiều bày tiệc nhậu, bà chị hai uống không thua gì mấy ông em. Đêm đến mổi người nằm một góc nhà ngũ, cái giường dành cho khách để cho ba đứa cháu nhỏ nhất ngũ, nằm trong giường mà nghe tiếng họ ngáy vang khắp nơi trong nhà....Tôi thật tình mong họ sớm về, trả lại sự yên ắng cho ngôi nhà.
Củng đến lúc chia tay, ngày họ về chúng tôi gói một số quà gởi về quê cho các anh chị còn lại. Hôm trước tôi ra bến xe miền Đông mua vé sẳn, sáng ngày gọi một chiếc taxi 7 chổ, dặn dò tài xế đưa họ đến nơi đến chốn. Tôi như trả bớt được món nợ, thấy nhẹ cả người. về nhà nghe nhỏ em nói mất mấy món đồ chơi của đứa cháu, tôi lẩn thẩn đi kiểm tra lại coi có mất gì nửa không thì bị ba tôi la. Chắc là thằng nhóc nó khoái quá nên lấy mấy món đồ chơi đó thôi, con nít nhà quê nhìn thấy mấy món đồ chơi điện tử lạ quá nên nó ham, vả lại mấy món đó cháu tôi có chơi nửa đâu à? Quăng lăn lóc khắp nơi, nó tưởng bỏ nên nó lượm thôi, bỏ qua đi. Thật tình lúc đó tôi có những suy nghỉ không hay lắm vế những người bà con cô cậu của mình.
Năm sau, Ba tôi bảo ba anh em tôi sẻ đi cùng ông ra thăm mộ cô tôi ngoài đấy, ông lo là không đi sớm e rằng không có dịp ra sửa sang mồ mả chị mình. Ông quả là lo xa, ngoài đấy còn cả đống con cháu của cô mà? Ngày đi, bốn cha con mướn một chiếc xe du lịch 4 chổ bon bon ra đấy. Quê chồng cô Hai nằm giáp ranh giửa hai tỉnh Bình Thuận và Ninh Thuận. Nhà cô nằm lọt giửa một làng chài ven biển, từ quốc lộ rẻ vào hướng ra biển khoảng hơn chục cây số. Đường vào làng là một con đường nhỏ trải nhựa lởm chởm phủ đầy cát biển. Hai bên là những cánh đồng muối được phân nhỏ thành từng ô bởi các con đê thấp. Ngôi làng nhìn từ xa với những mái nhà nhô lên thụt xuống lộn xộn, càng tới gần càng ngửi được mùi tanh của cá khô, mùi gió biển mằn mặn mát rượi, rồi nghe được cả tiếng sóng biển rì rầm, qua một khúc quanh biển bạt ngàn mênh mông chợt xuất hiện với những ngọn sóng vồ lên ghềnh đá. Làng như nằm lọt giửa một vủng nhỏ của đại dương, hai bên là núi, xa xa phía sau củng một dải núi có mây mờ bao phủ trên đỉnh. Đây là nơi cô tôi sinh sống, sinh con đẻ cái rồi an nghỉ giờ bọn tôi mới ra thăm người cô ruột không còn nửa.
Gia đình tôi tới ngay nhà mà ngày xưa vợ chồng cô dượng sinh sống, giờ thì người con trai thứ ba có tên Lùn anh ở đấy lo việc thờ phụng cha mẹ. Ngôi nhà nhỏ, mái ngói rêu phong, nền nhà lát gạch tàu màu đỏ củ kỷ, giửa nhà là bàn thờ với di ảnh cô, dượng Hai. Tôi không ngờ nơi đây chúng tôi có quá nhiều người bà con, đêm đầu tiên ba tôi ngồi để mà con cháu tới chào ..đông nườm nượp, đếm không xuể. Ba tôi bảo không cần thiết phải kéo hết con cháu ra chào chi cho mắc công như vậy thì mấy anh chị con cô từ tốn thưa với ông. Rằng bên nội của họ người lớn đều mất hết cả rồi, người thì mất trong chiến tranh, người thì mất vì khi ra biển lên rừng kiếm sống. Giờ chỉ còn một ông cậu duy nhất bên ngoại nên xin ông để con cháu ra chào cho đúng phép. "một giọt máu đào hơn ao nước lả" huống gì giọt máu nầy hiện giờ là trưởng lảo của cả họ. Tôi không ngờ nhửng người mà tôi đã từng không trọng vọng lắm lại nói một câu lể nghĩa không chê vào đâu được. Những con người vốn dỉ ít được học hành vì lý do nầy nọ mà còn có suy nghĩ đúng đắn về bà con, còn mình thì......Một thoáng mắc cở hiện ra trong tôi. Càng lúc tôi càng hổ thẹn thêm vì những suy nghỉ của mình về mối quan hệ bà con ruột rà đã qua. Điều đầu tiên là tất cả họ đều nghèo khó, nhà thì không có cả nhà tắm và toi lét, có nhu cầu thì cứ ra biển mà xả (?). Nước thì mổi nhà xây một cái hồ xi măng hứng nước mưa, sáu tháng mưa hứng để dành xài cho sáu tháng không mưa. Nhà nào khá lắm thì có được cái tivi màu 19 inch cùng với một hai cây quạt máy để bàn, duy nhất là nhà anh Lùn anh có được một chiếc xe gắn máy do TQ sản xuất. Nghèo tiền nghèo bạc như vậy nhưng họ rất tốt về mặt tình cảm họ hàng. Ngay từ lúc mới ra, người nào đến chào Ba tôi đều cầm theo một món quà ra mắt. Có người mang theo con gà mái dầu, nói ông rằng gà ngoài đây thịt ăn rất ngon, dai không bở, cậu mang về saigon nấu cháo. Người mang theo vài con khô cá gì nhìn rất lạ, bảo đảm với tôi rằng trong Saigon không có khô cá nầy vì ngay đây nó củng rất là hiếm. Có một chị nhà cách đó hơn hai cây số củng lội bộ ra thăm ông ngay trong đêm đầu tiên. Chị mang theo một gói nylon nhỏ trong đó có một nắm khô của một giống sò. Chị thật tình kể loại sò nầy vùng biển nầy rất ít, một kg khô sò bán được hai trăm ngàn. Chồng và con trai chị làm nghề lặn dưới biển, hằng ngày hai cha con lên một chiếc ghe nhỏ gắn máy đuôi tôm. Cái máy kéo theo một cái bơm hơi nhỏ, khi cha ngậm ống hơi, đeo chì lặn xuống biển thì con trên ghe canh máy, hai cha con luân phiên nhau làm việc dưới đáy biển, mò được gì lượm cái đó lên bán. Thỉnh thoảng được vài con sò loại nầy đem về, chị đem phơi khô để dành, lâu ngày đủ ký lô thì đem bán, hôm nay nghe ông Cậu Saigon ra thăm, gom hết đem ra tặng. Cha con tôi không đành lòng nhận món quà mà công khó nhọc quá chừng như vậy, từ chối thì chị nài nỉ ông nhận món quà quê để chị giử đúng chử Lể, còn nhiều việc tương tự như vậy nửa. Đêm đến anh chủ nhà lùa vợ, con qua nhà bà con ngủ để chừa cho cha con tôi mổi người một giường, rồi còn chạy đâu mượn thêm mấy cây quạt máy để thổi mát cho dể ngủ. Qua hôm sau ra thăm mộ cô dượng, ấy là hai ngôi mộ đấp đất trên một vùng đất cao, giửa bạt ngàn lộng gió rì rào tiếng sóng biển. Tôi nhìn thấy tấm bia mộ của cô có cùng một họ với tôi giửa nhửng tấm mộ khác họ. Sau đấy thì hết người nầy đến người khác mời cha con tôi đến thăm nhà cho biết, đi suốt cả buổi hết nhà nầy đến nhà nọ mà không hết. Đi trên nhửng con đường nhỏ ngoằn ngoèo, cát lún đến mắt cá chân mỏi muốn rụng giò, theo sau là cả chục người bà con dẩn đường, cứ như là quan lớn về làng. Ngày hôm đó, họ quyết định đải cha con tôi ở nhà một người giàu nhất trong họ (giàu nhất với nhửng nhà nghèo) và tất cả các thứ ngon vùng biển đều có trên mâm, cá, mực thật tươi và cả rau sống nửa (ngoài đây rau xanh là loại hàng xa xí phẩm) Biết bao nhiêu tấm thịnh tình không sao kể xiết. Sáng ngày thứ ba gia đình tôi lên xe về, củng vậy luôn, có tới mấy chục người ra đưa tiển. Quà quê chất đống, nào là nước mắm mà là nước mắm nhỉ hẳn hoi, có tới cả chục lít. Khô đủ loại có hằng chục bao nylon lớn nhỏ đựng khô rồi cả muối hột nửa. Ông anh bà con nói với tôi: Em đem về đâm muối ớt ăn mấy con gà mái dầu luộc khơi mới ngon, chứ trong đó anh thấy bán muối iot không à (?) Bịn rịn chia tay.
Trên đường về, tôi suy nghỉ thật nhiều về hai ngày qua. Bà con tuy quê mùa ít học nhưng họ cư xử thật tốt, đúng nghĩa. Còn anh em tôi, mới tiếp vài người một hai ngày lại thấy như gánh nặng, họ về thì mừng (?) Ra đến quê mới biết thế nào là lể nghĩa cho kẻ thị dân có ăn học như mình, mới biết tình nghĩa bà con quan trọng thế nào, Nhưng không sao, biết sai để sửa là tốt rồi.
|
. Cái cảnh nằm như cá mòi hơn chục người ở nhà tôi là thường như cơm bửa.( lúc đó sinh hoat nhà tôi xáo trộn lộn tùng phèo cả lên). Sau nầy có xe tốc hành nên bà con tôi không hay ở lại. Và ngày càng ít bà con ở lại như thời xe cộ khó khăn nữa. Nhờ vậy mà tôi cũng đở lăng xăng tiếp bà con, thấy khỏe ơi là khỏe ! 
